Fraungofer difraksiyasi Reja: Fraungofer difraksiyasi

rasm. Yorug‘lik dastasini, difraksiya tufayli kengayishi. I - soha, yorug‘lik nuri tushunchasi, geometrik optika qonunlari. II - soha, Frenel zonalari, Pausson dog‘i. III - soha, parallel nurlarda difraksiY.

9.5-rasmdan ko‘rinadiki, agar dastaning boshlang‘ich ko‘ndalang o‘lchami D ortsa, dastaning burchakli kengayishi kamayadi. Bu xulosa fizik tabiatli barcha to‘lqinlar uchun o‘rinlidir. Masalan, Oyga tor lazer dastasini jo‘natish uchun uni oldin kengaytirish kerak. Bu teleskop yordamida amalga oshiriladi, Lazer dastasi okulyarga jo‘natiladi, teleskopdan o‘ta turib D diametr bilan obektivdan chiqadi (9.6-rasm).

rasm. Teleskopik tizim yordamida lazer nurini kengaytirish.

Bunday kengaygan dasta, oyga yetib Oy sirtini , radiusli dog‘ bilan yoritadi, L oygacha bo‘lgan masofa. Agar D = 2,5 m (Qrim observatoriyasidagi teleskop - reflektor), =550 nm, L=410⁶ m, bo‘lsa R  90 m bo‘ladi. Agar oyga boshlang‘ich lazer dastasi (diametri 1 sm atrofida) yuborilganda Oydagi dog‘ning kattaligi dasta diametridan 250 marta katta bo‘lishi mumkin.

Mikroskopning ajrata olish qobiliyati. Mikroskop yordamida yaqin masofadagi obektlar kuzatiladi. Shuning uchun, uning ajrata olish qobiliyati ikki nuqta orasidagi masofani burchakli emas, balki chiziqli xarakterlaydi. Kuzatiladigan obekt oldingi ob’ektiv fokusi yaqinida joylashtiriladi. Ko‘pincha ob’ektiv oldidagi bo‘shliq tiniq maxsus suyuqlik - immersiya bilan to‘ldiriladi (9.7-rasm). Birinchi marta mikroskop ob’ektivining ajrata olish chegarasi nemets fizigi G.Gelmgols (1874 yil) tomonidan aniqlangan. Gelmgols formulasi quyidagi ko‘rinishga ega: