Farg’ona tumanidagi Umumiy o’rta ta’lim maktab 7- sinf o’quvchilari uchun

18-Mavzu: Avagadro qonuni. Molyar hajm.
1. Avagadro qonuni kim tomonidan kashf etilgan? J: 1811 yil italiyan olimi A. Avagadro
2. Avagadro qonunida nima deyilgan? J: Bir xil sharoitda o’zaro teng hajmdagi turli xildagi gazlarda molekulalar soni o’zaro teng bo’ladi. N_A-6,02∙10²³
2. Molyar hajm deb nimaga aytiladi? J: Bir xil sharoitda o’zaro teng hajmdagi turli xildagi gazlarda molekulalarning bir xil hajmni egalaydi. n.sh-22,4 l
3. Asosiy birliklar: kg---m³, g----litr, 1kg-------1000g, 1m³-------1000 litr 1g--------1000 mg
1 litr--------1000 ml
4. Asosiy formulalar: m=V∙p V= m-massasi, V-hajm, p-zichlik
5. Mendeleyev Klapeyron tenglamasi: PV= 1) 2) P= 3)
4) M= R-unversal gaz doimiysi-8,31
19-Mavzu: Kimyoviy reaksiya tenglama tuzishni o’rganish.
Kimyoviy reaksiya tenglamani 4 ta turini ko’rib chiqamiz:
1-turi. Birikish reaksiyalari
A + B = C reaksiya uchun birnecha oddiy va murakkab moddalarni olish mumkin lekin reaksiya natijasida faqat bitta yangi modda xosil bo’ladi.
C +O₂ = CO₂ CaO +CO₂ =CaCO₃
2 turi. Parchalanish reaksiyalari.
C = A + B rekasiya uchun faqat bitta modda olinadi reaksiya natijasida bir necha xil oddiy va murakkab moddalar xosil bo’ladi.
2H₂O =2H₂ + O₂ 2NaHCO₃ =Na₂CO₃ + H₂O + CO₂ ↑ shu o’rinda shuni ham bilish kerakki reaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalarni tartib bilan oldin qattiq↓, suyuq va gaz↑ holida yozishimish shart.
3 turi. O'rin olish reaksiyalarida oddiy modda murakkab moddaning tarkibiy qismi o'rnini oladi, natijada yangi oddiy va murakkab moddalar hosil bo'ladi:
AB + C = AC + B;
Zn + 2HC1 = ZnCl₂ + H₂; Fe + CuS0₄ = FeS0₄ + Cu.
Yana shuni ham aytish kerakki reaksiya uchun bitta oaddiy va bitta murakkab modda olinadi. Reasiya natijasida ham huddi shunday moddalar hosil bo’ladi.