Fanining predmeti, maqsadi va vazifalari, nazariy metodologik tamoyillari

Qayta qurishning birinchi bosqichi (1985-1986-yillar)
ma‘muriy tash- kiliy 
tadbirlarni an‘anaviy usullarda olib borilishi bilan izohlanadi. Mazkur bosqichda 
ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlarini ishlab chiqarishga jalb etish asosida jamiyatda 
tub iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish va uning asnosida inson omilini 
faollashtirish mo‗ljallangan edi. 
Qayta qurishning ikkinchi bosqichi (1987–1989-yillar)
jamiyatning barcha 
jabhalarini kompleks tarzda isloh qilishni kun tartibiga qo‗ydi. Xususan, 1987-yil 
yanvar va 1988-yil iyunda bu vazifalar yanada konkretlashtirildi va uning asosiy 
maqsadi sovet jamiyatini to‗liq demokratlashtirishdan iborat ekanligi ta‘kidlandi. 
Qayta qurish oshkoralik, demokratiya va fikrlar xilma-xilligining ma‘lum 
ma‘noda kucha-yishiga imkoniyat yaratdi. Ammo mamlakatda tub demokratik 
o‗zgarishlarni amalga oshirish, boshlangan islohotlarni oxiriga yetkazish mumkin 
bo‗lmadi. 
Ana shunday sharoitda O‗zbekistonning o‗sha paytdagi rahbariyati Markaz 
oldida o‗zining no‗noq va noshudligini ko‗rsatdi. Respublika rahbariyati Markazdan 
qochish va uni inkor etish siyosati o‗rniga ko‗proq unga yaqinlashish va mustahkam 
birlashish yo‗lini tanladi. 
O‗sha paytdagi O‗zbekiston siyosiy rahbariyati ijtimoiy-ma‘naviy sohada 
milliylikning har bir ko‗rinishi ―internatsionalizm‖ mohiyatiga yot ekanligini 
isbotlashga urindi. Bu narsa o‗zbek tili, islom dini, milliy urf-odat va an‘analar, 
marosimlar, Navro‗z bayramiga munosabatda yaqqol ko‗rindi. 
Mamlakatda bo‗lgan qayta qurish jamiyatning ijtimoiy va siyosiy tuzilishida 
bir qator o‗zgarishlarni kelti- rib chiqardi. KPSSning sovet jamiyatidagi rahbarlik va 
yetakchilik mavqeyiga putur yetdi, saylov tizimini o‗zgartirish to‗g‗risida qonun 
qabul qilindi. 
Qayta qurish pirovardida siyosiy jihatdan safsatabozlikka aylanib, tub 
demokratik o‗zgarishlarni amalga oshirish va boshlangan islohotlarni oxiriga- cha 
yetkazish imkoniyatini bermay mag‗lubiyatga uchradi. Bu holatning sa- bablari 
quyidagicha edi: 
Birinchidan, 
qayta qurishning aniq va izchil, ilmiy jihatdan puxta ishlab 
chiqilgan dasturi yo‗q edi. Demokratiya va oshkoralik kabi shiorlar haqida ko‗p 

---

gapirilsa ham, amalda partiya siyosiy rahbariyati eski qarashlar girdobida bo‗lib, 
rahbarlikning demokratiyaga zid bo‗lgan ma‘muriy-buyruqbozlik usul- laridan 
foydalanish davom etardi. 
Ikkinchidan
, mamlakatdagi partokratik rahbariyat ―nomenklatura‖ni saqlab 
qolishdan manfaatdor edi. Chunki mamlakatni eskicha usulda boshqarish oson edi 
Uchinchidan
, qayta qurishda milliy respublikalarning suvereniteti haqida 
gapirilsa ham Ittifoqni yangilangan holatda saqlab qolish ko‗zda tutilgan edi. Kreml 
ittifoqdosh respublikalarning SSSRdan ajralib, mustaqil davlat tuzish- lariga qarshi 
jon-jahdi bilan qattiq turdi. 
To„rtinchidan
, M.S.Gorbachyov g‗oyasi asosida qayta qurishni amalga 
oshirish mumkin emas edi. Chunki sotsializm doirasidagi mulkiy munosabat- lar, 
ijtimoiy sohadagi siyosat, milliy va diniy siyosat, yakkapartiyaviy rahbar- lik va 
mustabid boshqaruv usuli hech qachon demokratiya va oshkoralik bilan kelisha 
olmagan.