Falsafa asoslari

263





noaniqlikni kamaytirish uchun xizmat qiladi. Inson o‘zining shaxsiy tajribasiga, olgan bilimlariga, dunyoqarashiga mos holda savolga javob qidiradi. Ular yetarli boimasa, bilimning konkret sohalariga, turli manbalarga murojaat qiladi. Ular ja- vobni qidirish sohasi, deb ataladi. Mantiqda javobning bir qan- cha turlari ajratiladi:

1. 
   Bevosita (aynan so‘ralgan savolga javob berish) va bilvosita javoblar (so‘ralgan savolga taalluqli boshqa maiumotlarni qo‘shib javob berish).
   
2. 
   Toiiq (savolning barcha elementlari haqida maiumotlar berilgan) va toiiqsiz (savolning ba’zi elementlari haqida maiumotlar berilmagan) javoblar.
   
3. 
   Chin (voqelikni adekvat aks ettirgan) va xato (voqelikni adekvat aks ettirmagan) javoblar.
   
4. 
   Qisqa (ha, yo‘q, bilmadim) va batafsil (savolning har bir elementi takrorlanadigan) javoblar.
   
5. 
   Aniq (tushunchalar, so‘zlarning mazmuni va ma’nosi konkret va ravshan boigan) va noaniq (ikki xil ma'noli tushunchalar, so‘zlar ishlatilgan) javoblar.
   

Savol va javobga qo‘yiladigan umumiy talablar:

• 
  savol ham javob ham grammatik jihatdan to‘g‘ri qurilgan boiishi;
  
• 
  savol ham javob ham aniq, ravshan va iloji boricha ixcham boiishi;
  
• 
  savol ham javob ham yetarli darajada asoslangan boiishi zarur.
  

Yuqoridagi ko‘rsatmalar bilim olish, shaxsiy va ijtimoiy mu- nosabatlarni to‘g‘ri tashkil qilish uchun muloqot olib borishda nihoyatda ahamiyatlidir.