F. R. Q o d ir o V a, sh. K. T a s h p u L a t o V a

1.4.  LIDERLIKKA OID NAZARIYALAR
Liderlik  hod?  i   to'g'risida gap  ketar ekan,  liderlik nazariyalari haqida 
ham  qisqacha  to'xtalib  o iish   o‘rinlidir.  Hozirgi  kunga  qadar  boshqaruv 
psixologiyasi  fanida  liderlik to‘g‘risida asosan  uchta nazariya mavjud.
B irinchisi-  “liderlik sifatlari nazariyasi”d\r
 yoki xarizmatik nazariya. 
Uning  mohiyati  shuki,  hamma  ham  lider  bo‘la  ohnaydi,  ayrim  shaxslarda 
shunday  sifatlar yig‘indisi  tug‘ma  mavjud  boMib,  bu  sifatlar  majmui  uning 
guruhda  lider  bolishini  ta’minlaydi.  Masalan,  1940-yilda  am erikalik 
K.Berd
  79  sifatdan  iborat  boMgan  liderlik  qirralari  ro‘yxatini  tuzdi.  Bu 
ro4yxatda, jum ladan, tashabbuskorlik, muloqotga kirisha olish, yum or hissi, 
o‘ziga  ishonch,  tez  va  aniq  qarorlar  qabul  qila  olish,  tashkilotchi 1 ik  kabi 
sifatlar bor edi.  Lekin bu nazariyaning xatoligi shunda ediki, 
bi rin c hidan,
 u 
yuqoridagi  sifatlar  qanday  qilib  namoyon  bo‘ladi-yu,  qanday  shakllanishni 
tushuntirib  bera  olmadi, 
ikkinchidan,
  so‘roqlar  mobaynida  birorta  sifat 
ham  mutlaq  ko£p  m arta  qayd  etilmadi.  Tadqiqot  nihoyasida  o‘sha  boshida
18

---

taklif etilgan  sifatlarning  atigi  5%  igina  aksariyat  respondentlar javobida 
qayd  etildi.  Bu  liderlik modelini yaratish oson emasligi to ^ r is id a  xulosaga 
kelishni  taqozo etdi.
Ikkinchi
  nazariya  -