Электроника ва автоматика факультетининг «Радиотехника ва касб таълими» кафедрасида 5522000 – Радиотехника ва 5140900 – Касб таълими ихтисосида таълим олувчи талабалар учун «аналог электрон šурилмалар схемотехникаси»

4. Ish bо‘yicha tushuntirish va kо‘rsatmalar

Katta qarshiliklarni yakka kо‘prik sxemasi bilan о‘lchash uchun (5.4-rasm) R₁ ning biror qiymati о‘rnatiladi, sо‘ngra R₂ va R₃ qarshiliklarning nisbatini, masalan 1 ga teng deb olinadi.

“Grubo” tugmachasini bosib, galvanometr kо‘rsatkichiga qaraladi.

R₁ qarshilikning qiymatini (5 ta dekada qarshiliklari-ni) asta-sekin о‘zgartirib, galvanometr kо‘rsatkichi nolga keltiriladi.

R₁ ning maksimal qiymatini о‘rnatganda ham kо‘rsatkich nolga kelmasa , R₂ va R₃ qarshiliklarning nisbatini orttirib yana R₁ ni о‘zgartirib, kо‘rsatkich nolga keltiriladi. Sо‘ngra ’’tochno’’ tugmachasini bosib, R₁ ni о‘zgartirib, galvanometr kо‘rsatkichi qayta nolga keltiriladi.

Kо‘prikni muvozanatga keltirilganda R₁ qarshilikning 5 ta dekadasini ishlatishga harakat kilish kerak.

Noma’lum qarshilik R_x qо‘yidagi ifodadan hisoblab topiladi.

R_x=( R₂/ R₃) R₁

Kichik qarshiliklarni qо‘shaloq kо‘prik sxemasi bilan о‘lchash uchun (5.5rasm). R₁ ning biror qiymati, sо‘ngra R₂ va R₃ qarshiliklarning о‘zaro teng bо‘lgan bitta qiymati о‘rnatiladi.

“Grubo” tugmachasini bosib turib, R₁ ni о‘zgartirish bilan galvanometr kо‘rsatkichi nolga keltiriladi. Sо‘ngra kо‘prikning muvozanatga kelganini “tochno” tugmachasini bosib turib tekshiriladi:

Noma’lum qarshilik esa quyidagi ifodadan hisoblab topiladi:

R_x= (R₁/ R₂) R_N

R_N – namuna qarshilikning о‘rnatilgan qiymati 1 yoki 0,001 Om. 2) Kо‘prik xatoligi quyidagi ifodadan aniqlanadi:

=( R₀^’- R₀)100% / R₀

bu yerda R₀-о‘lchanayotgan namunavay qarshilikning nominal qiymati.

R₀^’ –namuna qarshilik R₀ ni kо‘prik bilan о‘lchanayotgan qiymati. 3) Kо‘prik sezgirligi quyidagi ifodadan aniklanadi:

S= ( / (R₁/ R₁)100%) [bо‘lak/%]

Bu yerda -yelka qarshiligi R₁ ni  qiymatga (R₁) orttirilganda galvanometrning og‘ish burchagi bо‘laklarda ifodalanadi.