Elektron tijorat: tartibga soluvchi, axloqiy va ijtimoiy muhitlar

Raqamli huquqlarni boshqarish (DRM) 
Raqamli huquqlarni boshqarish (DRM) Internet yoki 
raqamli 
ommaviy 
axborot 
vositalari 
orqali 
tarqatiladigan ma'lumotlarning mualliflik huquqlarini 
himoya qilish tizimini tavsiflaydi. Ushbu tartiblar 
texnologiyaga asoslangan himoya choralari (shifrlash 
yoki suv belgilaridan foydalanish orqali). Odatda, 
sotuvchilar o'zlarining raqamli kontentiga bo'lgan 
huquqlarga ega. Ilgari, kontent tabiatan o'xshash 
bo'lganida, mualliflik huquqi bilan himoyalangan 
asarning yangi nusxasini mustaqil ravishda ishlab 
chiqarishdan ko'ra jismoniy vosita (masalan, qog'oz, 
plyonka, lenta) shaklida sotib olish osonroq edi. 
Ko'pgina nusxalarning sifati ko'pincha past edi. 
Raqamli texnologiyalar minimal kuch va xarajat bilan 
har qanday raqamli yozuvning yuqori sifatli 
dublikatini ishlab chiqarish va tarqatish imkonini 
beradi. Internet ishni uzatish uchun jismoniy vositaga 
bo'lgan ehtiyojni deyarli yo'q qildi, bu esa himoya 
qilish uchun DRM tizimlaridan foydalanishga olib 
keldi. Tafsilotlar uchun 
eff.org/ issues/drm
ga 
qarang. Biroq, DRM tizimlari jismoniy shaxslar 
tomonidan materiallardan adolatli foydalanishni 
cheklashi mumkin. Qonunda adolatli foydalanish 
mualliflik huquqi bilan himoyalangan materiallardan 
ma'lum maqsadlarda (masalan, sharhlar, sharhlar, 
o'qitish kabi) haq yoki royalti to'lamasdan cheklangan 
foydalanishni anglatadi. 
DRM tizimini joriy qilishda hammasi oddiy emas. 
tem ilovalari. Misol uchun, Apple "jailbreaker" deb 
nomlangan boshqariladigan ekotizimga ega. Apple 
mag'lubiyatga uchragan argumentida kompaniya 
qamoqxonani buzish, garchi bu iste'molchilarga katta 
foyda keltirsa ham, adolatli foydalanish deb 
hisoblanmasligi kerakligini da'vo qildi (qarang: 
Kravets 
2010
va Anderson 
2010
). 
Patentlar 
Fedcirc.us ma'lumotlariga ko'ra, patent "muayyan 
ixtiroga bo'lgan mutlaq huquqdir. Patentlar shtatlar 
yoki hukumatlar tomonidan ixtiro yaratuvchisiga yoki 
ular tomonidan ixtiro bo'yicha huquqlarni qabul qilish 
uchun tayinlangan shaxsga beriladi. Patent egasi 
ixtiro boʻyicha maʼlum muddatga yagona huquqlarga 
ega” (masalan, 1995 yil 8 iyunda yoki undan keyin 
AQShda topshirilgan arizalar uchun 20 yil va Buyuk 
Britaniyada 20 yil). Patentlar ixtironing har qanday 
moddiy shaklini emas, balki ixtiro g'oyasini yoki 
dizaynini himoya qilishga xizmat qiladi. (Tafsilotlar 
uchun