Dinamika qonunlari va ishqalanish kuchlari Reja


Tinchlikdagi ishqalanish kuchi



Download 163,5 Kb.
bet7/8
Sana03.01.2022
Hajmi163,5 Kb.
#312870
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Dinamika qonunlari va ishqalanish kuchlari Reja

Tinchlikdagi ishqalanish kuchi. Jismni harakatlantirish uchun unga F kuch quyilgan. F ning ma’lum qiymatlarigacha jism harakatsiz qoladi. ya’ni jism va stol sirtlari orasida vujudga keladigan kuch jismning stol ustida harakatlanishiga tusqinlik qiladi. Jismlar bir-biriga nisbatan harakatlanmaganda ham ularning bir-birlariga tegib turgan sirtlari orasida vujudga keladigan bunday kuchga tinchlikdagi ishqalanish kuchi deyiladi.

F ning kattaligi ishq ning kattaligiga teng bo`lganda stol ustidagi jism harakatlana boshlaydi. Demak ishq

Lekin, shu bilan birga bu kuchlar qarama-karshi yo`nalgandir.

ishq

 Sirpanish ishqalanish kuchi ishq bir jism ikkinchi jismga ko’rsatadigan normal bosim kuchi (tayanchning reaksiya kuchi) N ga proportsionaldir, ya’ni Fishqqμ· N



Bu yerda μ - sirpanish ishqalanish koeffitsienti deyilib, jismlarning bir-biriga tegib turgan sirtlarining xossalariga bog’liqdir.

 Gorizontal holatda yotgan jism uchun tayanchning reaksiya kuchi va jismning stol sirtiga ko’rsatadigan bosim kuchi (ogirlik kuchi) larning kattaliklari teng, yo`nalishlari esa qarama-qarshidir, ya’ni

Qiyalik burchagi ga teng bo`lgan kiya tekislikdagi jismning harakatini kuraylik. Jism harakatga kelishi uchun

F=Fishq

 Bo`lishi kerakligi bizga ma’lum. Endi burchakning sinusi va kosinusini aniqlaymiz

sin = ; yoki F=P sin cos q ; yoki N=Pcos

Psin = μ· N=μPcos yoki μ=tg

ning biror 0 qiymatidan boshlab jism harakatga keladi va

unga jism harakati boshlanadigan chegaraviy burchak deyiladi.



 Ishqalanishning tabiatda va texnikada ahamiyati katta. Ishqalanish bo`lmaganda odamlar va transport vositalari harakatlana olmas edilar. Bu harakatlarni ta’minlovchi omil odam oyoqlari va yer sirti, mashina balonlari va yer sirti orasidagi ishqalanish kuchlarining mavjudligidir. Ba’zi hollarda ishqalanish zarar keltirishi ham mumkin va bu xollarda uni kamaytirish zarur. SHu maqsadda ishqalanuvchi sirtlarga turli yog`lar surtiladi, yoki podshibniklarga o`xshash texnik moslamalardan foydalaniladi.



Inertsial sanoq sistemalariga nisbatan tezlanish bilan harakatlanadigan sanoq sistemalariga noinertsial sanoq sistemalari deyiladi. Bunday sistemalarda Nyuton qonunlari umuman olganda bajarilmaydi. Lekin bu qonunlarni noinertsial sanoq sistemalariga moslash mumkin. Buning uchun esa noinertsial sanoq sistemalariga xos bo`lgan inertsiya kuchlari deyilguvchi kuchlarni hisobga olmoq darkor.

 1. Sanoq sitemasining tezlanish bilan ilgarilanma harakat qilishi natijasida vujudga keladigan inertsiya kuchi.

 2. Aylanma harakat qilayotgan sanoq sitemasida tinch turgan jismga ta’sir etadigan inertsiya kuchi.

Markazidan o`tgan o`q atrofida o`zgarmas ω burchak tezlik bilan tekis aylanayotgan disk bilan tajriba utkazaylik. Disk markazidan R masofada m massali sharcha kuyilgan. Disk harakatlanayotganligi sababli sharchaga



inertsiya kuchi ta’sir etadi. Bu kuchga markazdan kochma inertsiya kuchi deyiladi. Bu kuch ta’sirida jism diskdan otilib ketadi.

 3. Aylanma harakat qilayotgan sanoq sitemasida harakatlanayotgan jismga ta’sir etadigan inertsiya kuchi. 

Oldingi tajribada sharcha radius buylab tezlik bilan harakatlanayotgan xolni kuraylik, ya’ni . Unda sharchaga



koriolis inertsiya kuchi ta’sir etadi.



Download 163,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish