Dengiz boʻyi sivilizatsiyasi va uning oʻziga hos hususiyatlari Reja

Shahar-davlatlar

Vaqt o’tishi bilan asta-sekin manzil gohlar nihoyatda kengayib ketdi, miloddan avvalgi IV mingyillik oxirida Mesopotamiyada Uruk, Umma, Lagash, Ur va boshqa shaharlar vujudga kela boshladi. Ular shahar-davlatlar deb nomlangan. Ular shaharning o’zi va unga tutash dehqonchilik tumanlaridan iborat bo’lgan. Har bir shaharning hukmdori oliy xudo – shahar homiysi hisoblangan. Xudo nomidan kohinlar hukmdorlik qilar, xudolar ibodatxonasi esa davlatdagi hokimiyat markazi edi.

Quyosh xudosi Shamash alohida ehtiromga sazovor iloh bo’lgan. Shamash oliy hakam hisoblangan, yomon ishlari uchun odamlarni sud qilgan. Shuningdek, Oy xudosi Sina, suv xudosi Ea, hosildorlik va muhabbat, hamda urush va g’alaba ilohasi Ishtar esa ikki yuzli bo’lgan. Mesopotamiyaning qadimiy ibodatxonalari xom g’ishtdan terib chiqilgan muhtasham inshoot ko’rinishida bo’lgan.

Shahar-davlatlar tepasida hukmdorlar turardi. Bundan 5000 yil muqaddam Shumer shaharlari orasida eng qudratlisi Ur shahri bo’lgan. Arxeologlar qazib ochgan podsholar maqbarasidan topilgan topilmalar ham Urning kuch-qudratidan dalolat beradi. Bular oltin buyumlar, dabdabali qurol-yaroqlar, kumush idishlardir.

Mesopotamiyadagi katta-katta yer mulklari hukmdorlar va kohinlar qo’l ostida bo’lgan. Dalalarga qullar va erkin yollanma mehnatchilar ishlov berishgan. Shaharlar tevaragida istiqomat qiluvchi aholi Kichik-Kichik yer ulushlariga egalik qilar edi. O’z oilasini boqish uchun kambag’allar podsho va ibodat-xona mulklarida mehnat qilar edilar.