Davr oraliq’idagi tarixiy atamalarni o`z ichiga oladi. Tarixiy atamalarning ma`nosi yillar o`tishi bilan o`tmishning ma`lum davriga xos holda o`zgargani tez-tez kuzatib turilgan

 rais
deb atalgan. Viloyat hokimlari esa ba`zan
 vazir
deb atalgan. 
Muxtasib
— musulmon mamlakatlaridagi amaldor. Ko`pincha sayidlardan tayinlangan. 
U aholining urf — odatlarga amal qilish hamda bozorlardagi narx—navo va o`lchov 
asboblarining to`g’riligi ustidan nazorat qilib turgan XIX — XX asrlarda Buxoroda muxtasib 
rais deb ham atalgan. 
Gurxon
— horaxitoy xonlarining fahriy laqabi. 
Keshik
— XIII asrda mo`g’ullar qo`shinidagi zahira qism gvardiya, guruh. 
Doruga
— harbiy ma`mur. 
Izofa
— zahira qism. 
Otaliq
— dastlab saljuqiylar sulolasi davrida (1038—1194) xon e`tiborini qozongan 
kishilarga berilgan mansab. Otaliq «Ota o`rniga ota» degan mazmunga ega bo`lib, uning vazifasi 
shaxzoda yoki xonzodalarni tarbiyalash va ular ixtiyoridagi ulusni balog’atga etganlariga qadar 
boshqarishdan iborat bo`lgan. Tarixda ba`zi otaliqlar hokimiyatni o`z qo`llariga olgan hollar ham 

---

24 
bo`lgan. CHunonchi, ashtarxoniylar sulolasi hukmronligi davrida (1599—1753) Balxda 
Maxmudbiy otaliq (XVIII asr boshlari), Mangitlar sulolasi hukmronligi davrida (1753—
1920) Buxoroda Muhammad Raxim otalik (1753— 1758) mana shunday yo`l orqali hokimiyatni 
egallagan. 
Sohibqiron
— 1.Quyosh tizimidagi katta sayeralardan ikkitasini bir — birini tusish 
paytida to`g’ilgan odam. Rivoyatlarga qaraganda, Amir Temur ikki sharofatli yulduzlar Zuxra va 
Mushtariy sayeralari bir–birlariga yaqinlashgan paytda tug’ilgan ekan. Munajjimlarning fikriga 
ko`ra, bunday odam baxtli, ulug’ martsyuali bo`lishi muqarrar sanalgan. Amir Temurning 
Sohibqiron deb atalishi ham shundan. Sohibqiron so`zining asl ma`nosi «baxtier podshox», 
«qudratli podshox» demakdir. 2. SHarq mamlakatlarida obro`li, g’olib podsholarga berilgan 
unvon. O`rta Osiyoda dasglab Amir Temurga shunday unvon berilgan. Ma`lumki, Amir Temur 
o`zining harbiy muvaffakiyatlariga o`zining kuchli qo`shini bilan erishgan. U qo`shinni o`ntalik 
askariy birikmalardan iborat lashkarlardan tuzgan. Lashkar ush minglik bo`lsa —