D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari


ODAM EMBRIONINING RIVOJLANISHI



Download 3,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/187
Sana29.12.2021
Hajmi3,07 Mb.
#82154
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   187
Bog'liq
Bolalar anatomiyasi

ODAM EMBRIONINING RIVOJLANISHI 
Odam  embrionining  rivojlanishini  embriologiya  fani  o‗rganadi.  Odam 
rivojlanishining  ba‘zi  davrlarini  qisqacha  ko‗rib  o‗tamiz.  Erkak  organizmidagi 
jinsiy bezlarda urug‗ hujayralar - spermatozoidlar, ayol jinsiy bezlarida esa tuxum 
xujayralar  etiladi.  Urug‗  hujayra  bilan  tuxum  hujayra  ham  boshqa  hujayralarga 


16 
 
o‗xshash protoplazma va yadrodan tuzilgan. Jinsiy hujayralarda 23 ta xromosoma 
mavjud.Tuxum  hujayra  rivojlanish  davrida  murakkab  o‗zgarishlarga  uchraydi. 
Tuxum  hujayra  urug‗  hujayraga  nisbatan  kattaroq  bo‗ladi.  Urug‗  hujayra  - 
spermatozoid  mayda  va  harakatchan  bo‗lib,  uning  boshi,  bo‗yni  va  dumi  bor.  U 
bachadon  nayidagi  tuxum  hujayrani    urug‗lantiradi.  Natijada,  ikkita  hujayraning 
qo‗shilishidan 46 xromosomali yagona hujayra hosil bo‗ladi. Bu yangi hujayrada 
ota - onadagi barcha irsiy omillar saqlanadi. 
Urug‗langan tuxum hujayra zigota deyiladi. Uning dastlab 2 ga, 4, 8, 16, 32 
va  undan  ziyod  geometrik  bo‗linishidan  ko‗p  hujayrali  shar  -  blastomer  hosil 
bo‗ladi.  Tuxum  hujayra  teng  bo‗linmaydi.  Shuning  uchun  blastomerning  bir 
pallasida  tuxum  sarig‗i  ko‗proq  tushgan  yirik  hujayralar,  ikkinchi  pallasida  esa 
maydaroq hujayralar yig‗iladi. 
Embrion  rivojlanishining  ikkinchi  -  blastula  davrida  embrion  devorini  hosil 
qilib  turgan  ba‘zi  hujayralar  juda  tez  ko‗payib,  tuguncha  shaklida  to‗planadi  va 
asta-sekin blastula bo‗shlig‗iga cho‗kadi. Natijada embrioblast, ya‘ni qo‗sh qavatli 
tovoqsimon  davr  boshlanadi.  Embrioblastdan  gastrula  yuzaga  keladi.  Bu  davrda 
embriondan birlamchi ichak bo‗shlig‗i va uning old tomonida tashqariga ochilgan 
og‗iz paydo bo‗ladi. 
Embrioblastlarning  ikkinchi  qismi  ajralib,  blastotselga  tushib  ko‗payadi  va 
mezoderma  hosil  qiladi,  ya‘ni  mezoderma  ektodermadan  hosil  bo‗lgan  birlamchi 
ichak  hisobiga  yuzaga  keladi.  Bu  davrda  tashqi  -  ektoderma,  ichki  -  endoderma, 
o‗rta - mezoderma embrion qavatlari paydo bo‗ladi. 
Organizmdagi barcha organlar ana shu ektoderma (nervlar, teri), mezoderma 
(suyaklar,  muskullar,  tomirlar  va  boshqalar)  va  endodermadan  (ichki  organlar) 
rivojlanadi. 

Download 3,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   187




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish