Conference proceedings

 
Giriş 
Biopolimerlər canlı orqanizmlər tərəfindən hazırlanan biomaterial və polimerlərdir. Başqa sözlə, bunlar 
polimer biomolekullardır. Biopolimerlər daha böyük quruluşlar yaratmaq üçün kovalent rabitəli monomer hissəcikləri 
vardır. İstifadə olunan monomer hissəciklərə və yaranan biopolimerin quruluşuna görə sinifləndirilmiş üç əsas biopolimer 
sinifi vardır. 13 və ya daha çox nukleotid monomerdən yaranan uzun polimerlər olan polinukleotidlər amin turşuların qısa 
polimerləri olan polipeptidlər, əksərən xətti əlaqəli polimer karbohidrat quruluşları olan polisaxaridlər. Digər 
biopolimerlər içərisində təbii kauçuk, suberin, melanin və lignin vardır.[4]
 
Bioplastik və sintetik polimerlər arasındakı əsas ayırıcı fərq quruluşlarında tapıla bilər. Bütün polimerlər 
monomer adı verilən təkrarlanan hissəciklərdən ibarətdir. Biopolimerlər əsasən yaxşı açıqlanmış bir quruluşa sahibdir, 
lakin bu açıqlayıcı bir xarakteristika deyildir. Zülallardan söhbət gedirsə, tam kimyəvi birləşmə və bu hissəciklərin 
sıralandığı sıra biomolekulyar quruluş olaraq adlandırılır. Biopolimerlərin bir çoxu öz bioloji funksiyalarını aydınlaşdıran 
və ilkin quruluşlarına qarışıq bir formada bağlı olan xarakteristik kompakt formalara özlüyündən çevrilir.
Bioplastiklər bitki yağları və qatı yağlar, qarğıdalı nişastası, saman yığını, odun yonqarları, yeyinti artıqları kimi 
yenilənə bilən biokütlə mənbələrindən əldə edilən plastiklərdir. Bioplastiklər əsasən nişasta, selluloza və laktik turşu daxil 
olan şəkər əsaslarından əldə edilir.
Bioplastiklər paketləmə, boşqab seti, çəngəl-bıçaq seti, qabçılıq, kiçik toplar və sorma çöpləri kimi atıla bilən 
məhsullar üçün istifadə olunur. Struktur məmulatların xaricində, elektrik cərəyanı daşımaq üçün istifadə olunacaq təbii 
elektron bioplastiklər hazırlanmaqdadır.
Polipeptidlər: Bu haqda ortaq düşüncəyə görə polipeptidlərdə amin turşu qalıntıları var ki, onlar amin turşuların 
karboksid turşulara çevrilməsindən meydana gəlir. Amin turşu qalıqları həmişə peptid rabitələr vasitəsilə birləşir. Zülal, 
baxmayaraq ki, xalq dilində hər hansı polipeptidə deyilir, əslində isə daha geniş və tamamilə funksional formadır və tək 
zəncirlərdən yaranmış xüsusi polipeptidlərdən ibarətdir. Zülallara həmçinin qeyri-peptid komponentlər, məsələn, 
saxaridlər və lipidlər daxildir.[1] 
Nuklid turşular: Ortaq düşüncəyə görə nuklid turşular sırası 5 düyünlü polimer zəncirdən 3 düyünlü polimer 
zəncirə qədər olan nukleotidlərdən meydana gəlir. Burada 5 düyün və 3 düyün zəncirin fosfat diefir rabitələrinin 

---

formalaşmasında iştirak edən riboza halqası ətrafındakı karbonların nömrələnməsinə görə tapılır. Belə sıra biopolimerin 
əsas strukturu adlanır.[3] 
Şəkər: Şəkər əsasıı biopolimerlərin çevrilməsi daha çətindir. Şəkər polimerləri xətti və ya budaqlanmış qlükoza 
rabitələri ilə birləşir.
Biopolimerlər paketləmə sənayesinə istifadə olunan biokütlədən əldə olunur. Biokütlə şəkər çuğundurundan, 
kartofdan və ya buğdadan əldə olunur və bu zaman onlar qeyri-qida məhsulları kimi sinifləndirilir. Bunlar aşağıdakı 
formada çevrilir.[2] 
Şəkər çuğunduru > Qlükonik turşu > Poliqlükonik turşu 
Nişasta > fermentasiya > Süd turşusu > Polilaktik turşu (Polilactic Acid - PLA) 
Biokütlə > fermentasiya > Bioetanol > Etilen > Polietilen