Conference proceedings

TSİKLOPENTAN VƏ METİLTSİKLOPENTAN MOLEKULUNUN 
OKSİDLƏŞDİRİCİ DEHİDROGENLƏŞMƏSİ REAKSİYASI ÜÇÜN UYĞUN 
KATALİZATORLARIN SİNTEZİ VƏ ORTAQ KATALİZATORUN 
TAPILMASI 
Akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri –Üzvi kimya institutu. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. 
Bakı, Azərbaycan 
[e-mail]
 
Xülasə.
Tsiklopentan və homoloqu Metil-tsiklopentan molekulunun oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyası aparılmış 
və tərəfimizdən dien karbohidrogenlərinin alınması istiqamətində effektiv bir alınma üsulu kimi öz təcrübi təsdiqini tapmışdır. 
Müəyyən edilmişdir ki, (CL) klinoptilolit mineralı üzərində aparılan ion mübadiləsi hər iki homoloq üçün ortaq katalizatorun sintezinə 
səbəb olmuşdur. Klinoptilolit mineralının (Cu,Zn,Co,Cr) kationları ilə verilmiş faiz nisbətləri { Cu2+ (0.5 mas.%), Zn2+ (0.2 mas.%), 
Co 2+ (0.1 mas.%), Cr 3+(0.1 mas.%)} reaksiya yolunun uyğun dien karbohidrogenlərinin alınması istiqamətində yönləndirilməsində, 
seçilmiş katalizator kombinasiyasının ən effektiv olmasında öz təcrübi təsdiqini tapmışdır. Məlum olmuşdur ki, klinoptilolit və onun 
ayrı-ayrılıqda kationlarla əmələ gətirdiyi kombinasiyalar müxtəlif cür katalitik aktivlik göstərir.Beləki, aktiv mərkəzlərin 
qruplaşdırılması və dissosiativ adsorbsiyalı oksigen atomu ilə kationların birləşməsi reaksiya mexanizmlərinin müəyyən olunmasında 
əhəmiyyətli rol oynayır. Reaksiyanın atmosfer təzyiqi və havanın molekulyar oksigeni iştirakı ilə getməsi əsas üstün cəhətidir. 
Açar sözlər:
Tsiklopentan, Metil-tsiklopentan, tsiklopenten, tsiklopentadien, metil-tsiklopenten, metil-tsiklopentadien, klinoptilolit.