Buxoro muhandislik- texnologiya instituti

Real mahsulot o’sishini aniqlab beruvchi omillar

Amaliy hayotda iqtisodiy o’sishni susaytirib turuvchi omillar ham mavjud bo’ladiki, ular mehnat muhofazasi, atrof muhitning ifloslanishi kabi holatlar natijasida kelib chiqadi. Keyingi yillarda respublikamizda davlat tomonidan atrof-muhit ifloslanishining oldini olish, xodimlar mehnat sharoitini yaxshilash va sog’lig’ini muhofaza qilishni tartibga solishda muhim tadbirlar amalga oshirildi. Bu o’z navbatida iqtisodiy o’sish sur’atiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Chunki bunday tadbirlarni amalga oshirish tegishli xarajatlarni taqozo qiladi. Shu orqali mehnat unumdorligini oshirish uchun zarur bo’lgan mablag’lar boshqa tomonga jalb qilinadi.

Iqtisodiy o’sish omillaridan texnika taraqqiyotini ta’minlash hamda investitsiyalar hajmini oshirish – mamlakatimizdagi iqtisodiy siyosatning asosiy yo’nalishiga aylangan.

Umuman olganda, hozirgi global inqiroz sharoitida ishlab chiqarishni modernizatsiyalashga investitsiyalarni ko’proq jalb etish zarurati quyidagilar orqali izohlanadi:

1. 
   inqiroz vaqtida jahon bozorida zamonaviy asbob-uskuna va jihozlar arzonlashadi. Bunday imkoniyatdan foydalanib, ishlab chiqarishning moddiy-texnika bazasini yangilash hamda uning asosida raqobatbardosh mahsulotlarni yaratish qisqa davrda ushbu sarf-xarajatlarni qoplash imkonini beradi;
   
2. 
   yuqori darajada qo’shilgan qiymatga ega bo’lgan mahsulotlarni eksportga chiqarishning qo’shimcha imkoniyatlari vujudga keladi;
   
3. 
   texnik va texnologik asosni yangilashda vaqt jihatidan yutish imkoni paydo bo’ladi;
   
4. 
   investitsiyalar ichki talabni kengaytirib, qurilish sanoatining rivojlanishini rag’batlantiradi;
   
5. 
   ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi diversifikatsiyalanadi.
   

Shunga ko’ra, mamlakatimizda ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik qayta qurollantirish bo’yicha 2009-2014 yillarga mo’ljallangan muhim loyihalarni amalga oshirish yuzasidan choralar dasturi ishlab chiqildi. Ushbu loyihalarni amalga oshirishning asosiy maqsadlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  yuqori qo’shilgan qiymatga ega bo’lgan yuqori texnologik mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi tarmoqlar ulushini oshirish orqali iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini takomillashtirish;
  
• 
  resurslar tejamkorligini ta’minlovchi, samarali iqtisodiyotni shakllantirish;
  
• 
  iqtisodiyotning ustuvor yetakchi tarmoqlarini jadal rivojlantirish;
  
• 
  mahalliy xomashyo va materiallarni yanada chuqurroq qayta ishlash hamda butlovchi mahsulotlarni yaratishga asoslangan mahalliy ishlab chiqarishni rivojlantirish;
  
• 
  energiya resurslaridan samarali va oqilona foydalanish;
  
• 
  mahalliy raqobatbardosh mahsulotlarning tashqi bozorlardagi mavqeini mustahkamlash⁷.
  

Bundan ko’rinadiki, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mamlakatimizda barqaror va yuqori o’sish sur’atlarini ta’minlashga yo’naltirilgan omillardan foydalanishga katta ahamiyat qaratilmoqda.