Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti


Yordamchi  so„zning  shakliy  xususiyatiga  ko„ra  turlari



Download 0,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/37
Sana10.07.2021
Hajmi0,85 Mb.
#114963
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37
Bog'liq
Buxoro davlat universiteti filologiya fakultet2i

Yordamchi  so„zning  shakliy  xususiyatiga  ko„ra  turlari.  Yordamchi  so‗z 

shakliy xususiyatiga ko‗ra:  

a) qo‗shimchasimon; 

b) sof  yordamchi so‗z; 

d) nisbiy yordamchi so‗z ko‗rinishiga ega. 

Qo‗shimchasimon  yordamchi  so‗z  har  uchala  yordamchi  so‗z  tarkibida 

uchraydi. Кo‗makchi orasida [-dek/-day],[-cha], bog‗lovchi orasida [-ki/-kim]; [-u]

[-yu],[-da] affikssimon yuklama – bog‗lovchi, yuklama orasida [-mi][-chi][-a][-



ya],   [-ku],[-oq/yoq][-da][-gina] kabi  qo‗shimchaga o‗xshash yordamchi so‗zni 

uchratish  mumkin.    Qo‗shimchasimon  yordamchi  so‗z  shaklan    qo‗shimchaga 

o‗xshaydi,  ammo  yordamchi  so‗z  vazifasini  bajaradi.  Chunonchi,      1.  Po‘latdek 

(kabi)  dadil  bir  yigit  bu  ishdan  hayiqsa,  uyat  bo‘ladi.  (O.Mux.).  2.  Shu  payt 



o‘g‘ilchasi eshikdan yugurib keldi-da (va), dadasining  quchog‘iga otildi. (Oyb.).               

3. Bazmga Gulnoragina (faqat) kelmadi. (S.Ahm).  

Sof  ko‗makchi  sirasiga  [uchun],  [bilan],  [sari],    [qadar],  [kabi],  [singari]

[sayin],  [orqali]  so‗zlari;  sof    bog‗lovchi  sirasiga  [va],  [hamda],  [ammo],  [lekin]

[biroq],  [balki],  [yo],  [yoxud],  [go‘yo],  [agar],  [basharti],  sof  yuklama    qatoriga 

[xuddi][faqat][axir][hatto][naq][atigi] so‗zi kiradi. 



Nisbiy  yordamchi  so‘z  atamasi  ostida  boshqa  turkumga  mansub  bo‗lgan 

so‗zning  yordamchi  vazifasida    qo‗llanilishi  ([old],  [orqa],  [avval],  [bo‘ylab]

[boshlab])  yoki  tabiatida  «shakldoshlik»  mavjud  bo‗lgan  birlik  tushuniladi. 

Masalan,  (yolg‘iz)  sifat  turkumiga  oid    so‗z-yuklama  o‗rnida  (Yolg‘iz  senga 



suyanaman)  ishlatiladi.  Yoki  Vaqtida  yomg‘ir  yog‘adi,  vaqtida    qor  gapida 

(vaqtida) so‗zining  vazifasi bog‗lovchiga yaqin. Bunga o‗xshash misol nutqimizda 

ko‗p.  

Yordamchi  so‗z  mustaqil  so‗z  hisobidan  ortib  boradi.  Yordamchi  so‗zning 

boyishida yana bir yo‗l – ularning ichki tomondan bir turdan ikkinchi turga o‗tishi, 



 

50 


aniqrog‗i,  «oraliq  hodisa»  xususiyatiga  ega  bo‗lgan  ko‗makchi-bog‗lovchi, 

bog‗lovchi-yuklamaning  mavjudligi.  Masalan,  [bilan],  [deb],  [deya]  kabilar  – 

ko‗makchi-bog‗lovchi. Ushbu ko‗makchining bog‗lovchi vazifasida kelishi ancha 

keng  tarqalgan  hodisa.  Ammo  lekin  bu  ishni  paysalga  solish  yaramaydi  gapida 

bog‗lovchi-yuklama    qo‗llanilgan,  ya‘ni  [ammo]  bog‗lovchisi  kuchaytiruv 

yuklamasi vazifasida kelgan.  

 Bugungi  kunda  yordamchi  so‗zni  har  tomonlama  o‗rganish,  uni  lisoniy  tahlil  

qilish ishlari tilshunosligimizda davom etmoqda.  

 

 

         



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 


 

51 



Download 0,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish