53
elastik elementlarni tebrantirish xisobiga sodir buladi. Katta summatsiyadagi shovkinni
Yumshok, esuvchi va davomli shovkinlar Yuzaga keltiradi. Bu shovkin xuddi «F» xarfini
aytayotgandek, yoki suYuklik ichayotgandagi tovushni eslatadi.
Yuqorida aytib utilganlar vezikulyar nafasning 1chi fazasi xisoblanadi. Nafas aktidan keyin
nafas olish boshida alveolyar devorining tebranishi vezikulyar nafasning 2chi fazasini xosil
kiladi, bu zsa nafas chikarish fazasi deyiladi. Nafas shovkini nafas chikarishning 3/1 qismda
eshitilib, 3/2 qismda eshitilmaydi.
Vezikulyar nafaslar uzgarib turadi. Ular fiziologik va patologik buladi. Ko`krak nafasi
musQo`llarining kalinlashishi va yog bosishi tufayli vezikulyar nafasning fiziologik pasayishi
sodir buladi. Bu xollarning aksida esa vezikulyar nafasning fiziologik kuchayishi kuzatiladi.
Kuchli vezikulyar nafas yosh bolalarda eshitiladi, chunki ularning ko`krak kafasidagi yO`pka
buladi. Alveolalar orasidagi tusinlar elastik buladi, bu nafas pueril nafas deyiladi. Kuchli
jismoniy mexnatda xam vezikulyar nafas kuchli buladi, u tez-tez va chukur buladi. Vezikulyar
nafasning fiziologik pasayishi va kuchayishi ko`krak nafasining o`ng va chap tomonlarida 1 xil
buladi. Vezikulyar nafasning kamayib ketishi xavoni yarim va butunlay O`pkaga kirmasligi,
O`pka qismlishi, krupoz pnevmoniyanish boshi va oxirida sodir bulishi mumkin. Fiziologik
nafasning kuchayishi mayda bronxiyaning qismlishi tufayli buladi.
Vezikulyar nafasning 1 turiga dagal nafas kiradi. Sakkader nafas mayda bronxlarning qismlishi
tufayli sodir buladi. Bu paytda xavo alviolarga 1 necha kabulda kiradi.
Bronxial nafas:
Eshitish shovkini bronxial nafas deyiladi. Bu xodisa xavoni Yutkin va traxeyadan utish xisobiga
xosil buladi. Nafas chikargandagi traxeya bushligidan utayotgan xavo Yuqori xarakatda bulib,
shu paytda ovoz tulkinlari bronixal daraxtni buyicha tarkaladi. Xamda «X» xarfini aytilishiga
uxshaydi.
Nafas chikarganda ovoz boylami, nafas olganga karaganda torayib, ovoz kuchli, kupol va
davomiy bulib koladi va ovoz larengotraxial bulib koladi. Patologik protsesslar kelib chikkanda
patologik bronixal nafasni paydo buladi, bu paytda alveolarda uzgarishlar ketadi O`pka
tukimasining kalinlashi, alveolarda yalliglanishlar, kon va suYuklik bulishi xisobiga kelib
chikadi. Patologik bronxial nafas alveolarni suYukliklar bilan sikilishi yoki xavoning yigilishi
(plevral bushlikda) buladi. Mana shunaka paytda xavosiz O`pka tukimasi ovoz pulkini
utkazuvchi xisoblanadi. O`pkani kattiklanishi O`pkadagi xavo tukimasining birikitiruvchi tukima
aylanishi xisobiga Yuzaga keladi. Pnevmoskleroz yoki O`pka bulaklarining kornifikatsiyasi
sodir buladi. Patologik bronxial nafasda O`pkaning kattiklashishi tufayli O`pka tukimasining xar
xil uchastkalarida xar xil ovozlarini keltirib chikaradi. Mana shuni xisobiga xosil bulgan kuchli
bronxial nafas deyiladi. Bu nafas kurpoz pnevmoniyaning 2chi stadiyasida eshitiladi, bunda
O`pkaning bir bulagi ishdan chikkanda buladi. Bu bronxial nafas susaygan deyiladi. Bu uchokli
pnevmoniyada uning bir-biriga yakin joylashganda yoki kushilib ketganda buladi. Amforik nafas
5-6 sm li sillik devorning xosil bulishi va ularning katta bronxlar bilan kushilishi tufayli kuchli
rezonans obertoni xosil buladi. Metall nafas:
Bu shovkin bronxial va metall nafasdan fark kiladi va Yuqori xamda kuchli tembrga ega. Xuddi
metallga urilgandek bulali. Bu ochik pnevmatorksda eshitiladi. Bu plevral bushlikdagi xavo
teshik bilan tashkariga kushilib ketganda eshitiladi.
Jarangli xirillashlar bronxlarda suyuk sekret borligida eshitiladi. O`pkadagi bushlik ulchamiga
karab 2 xil O`rtacha va yirik jarangdor pufakchalar ajratiladi. Jarangdor xirillashlar tufayli
O`pkada yoki bronxlarda shamollashlarni eshitish mumkin. Xamda umrov osti va kurak osti
qismida tuberkulyozli infiltratlar yoki O`pka teshigi paydo bulishi mumkin. Jarangsiz tovushlar
bronxdagi shillik kavatining yalliglanishi va Yurak korinchalaridagi etishmovchiligida kelib
chikkan O`pka shishlarda eshitiladi. Bronx bushligidagi pufakchalar yorilib, O`pkadan ko`krak
kafasiga yoyiladi va "xavoli yostikchalar" paydo bulib, bronx Yullarini berkitib kuyadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
