132
3.1. Nazariy qism
Jigar katta qismi o`ng kovurga yoyi ostida yotgan va kichik qismi korinning Yuqori
qismida xamda chap kovurga ostida yotadigan parenximatoz organ.Jigar gipersteniklarda
Yuqorida, asteniklarda pastda va normosteniklarda O`rta vaziyatni egallaydi. Jigarning
Yuqori Yuzasi diafragmaga tegib turadi, pastki Yuzasi korin bushligiga karagan. Jigarning
asosiy vazifasi: ut ishlash va chikarish, zararsizlantirish, oksil almashinuvida katnashish, suv,
mineral tuz, vitaminlar, yog, moddalar almashinuvida ishtirok etish. U organizmning ichki
muxitini bir xilda saklashda xam muxim axamiyatga ega. Jigar gistologik jixatdan jigir
Bo`lakchalaridan tuzilgan. Tashki tomondan glisson kapsulasi bilan uralgan. Jigar Bo`lakchalari
epiteliy xujayralaridan tashkil topgan bulib taekchalar singari kator yotadi. Bu
tayokchalarning bir tomonidan ut kil tomirlari utadi, ikkinchi tomonidan esa endoteliy
xujayralaridan tuzilgan uziga xos kon tomirlari yotadi. Ular Yulduzsimon tuzilgan bulib
Kupfer xujayralari deyiladi. Bu xujayralar ba‘zan epiteliy xujayralaridan limfa tugunlari
orkali ajralib turadi.
Bo`lakchalarni kundalang kesganida uning markazini jigar venasi egallagini,uning
atrofini esa radius buylab jigar xujayralari yotganligini kurishimiz mumkin. Bo`lakchalar
orasida bushlik bulib, u erdan kon va ut suYukligi utadi. Bo`lakcha chetlarida jigar
arteriyasining va darvoza venasining tarmoklari utganligini kurishimiz mumkin. Jigar
arteriyasi va darvoza venasi orkali keluvchi kon Bo`lakchaga tushadi va markazga
intiluvchi Yul orkali markaziy jigar venasiga kuyiladi. Markaziy venalardan jigar venasiga
kuyiladi, ulardan esa pastki kovak ienaga kuyiladi.
Bo`lakchalar orasidan kushuvchi tukima kavatiga utadi, chetda ular birlashib
Glisson kapsulasini xosil kiladi. Glisson kapsulasi jigar kapsulasi bulib, undan kon
tomirlari va nervlar utadi. Epiteliy tukimalar jigar parenximasini xosil kiladi. Ut
Bo`lakchalarda xujayralararo Yullardan markaz Yunalishida xarakat kilib, Bo`lakchalar
kirrasida joylashgan ut naychalariga kuyiladi. Bular uzaro kushilib jigarning o`ng va chap
bulak ut naychasini va jigardan chikkanidan so`ng bir-biri bilan kushilib, jigarning
umumiy ut Yulini xosil kiladi. Jigarning umumiy ut Yuli esa ut pufagi naychasi bilan
kushilib, 12 barmok ichakning pastga Yunaluvchi qismiga kuyiladigan umumiy ut Yulini
xosil kiladi. Jigar organizmdagi xazm bezlarining eng kattasi xisoblanadi. U bir vaktning
uzida xazm, kon aylanish va moda almashmnmsh a‘zosi bulib xisoblanadi. Jigar ut xosil
kilish funksiyasi axamiyatga ega. Bir kecha kunduz davomida 1 litrga yakin ut xosil
buladi,uning tarkibida ut pigmentlari (ranglar), ut kislotalari va xolesterin kiradi. SHunday
kilib jigar organizmda moda almashinuvida faol ishtirok etuvchi muxim a‘zo xisoblanadi.
Jigar va ut Yullaridagi kasalliklarga asosan gepatitlar, xoletsistitlar, jigar sirrozi, xolangit
kiradi. Bu kasalliklarni asosiy tekshirish usullari:
Surab surishtirish.
Kuzdan kechirish.
Palpatsiya.
Perkussiya.
Laborator tekshiruv.
Endoskopik tekshiruv.
Duodenal zondlash.
Radioizotrop tekshiruv.
Ultratovush tekshiruv usullari.
Biopsiya.
Do'stlaringiz bilan baham: