Buxoro amirligidagi harbiy ish haqida ma’lumot berishda – Buxoro xonligi davrida nomuntazam qo‘shin (qora cherik) bo‘lib u ichki va tashqi xavfni bartaraf etishga qodir emasligi, mutazaam qo‘shin tuzish ishini Amir Haydar boshlab berganligi

XUDOYORXON 

---

QO‘QON XONLIGIDA HARBIY MANSABLAR:
 
Mingboshi
- bosh qo‘mondon 
Qo‘shbegi
-
o‘z qo‘shniga ega beklik hokimi 
Botirboshi-
bekliklardagi harbiy ishning ahvoli uchun mas’ul bo‘lgan harbiy mansabdor 
Valiy-
 
noyib, artillerya qo‘mondoni 
Qal’abon
- 
harbiy qal’alar uchun mas’ul shaxs 
Qo‘rboshi-
qurol-aslaha ishlab chiqarish ustaxonasi va omborxona boshlig‘i 
Yovar-
amiri lashkar mas’ul bo‘linmasi boshlig‘i 
To‘pchiboshi-
to‘pchilar bo‘linmasining boshlg’i 
To‘qsoba- 
o‘z tug‘iga ega bo‘lgan harbiy bo‘linma boshlig‘i 
Ponsadboshi-
(500 nafardan iborat harbiy qo‘shin qo‘mondoni 
Qozi askar- 
harbiy harakat boshlanishidan oldin xon nomidan jihod e’lon qilgan. Bundan tashqari, 
o‘ljani baholagan va qo‘shinning ma’naviy qiyofasi uchun ham javobgar bo‘lgan 
Qozi rais- 
qo‘shin muftiysi bergan fatvo ijrosining ta’minlanishini nazorat qilgan. 

---

Xiva xonligida harbiy ish va 
mansablarni tushuntirishda:
Muhammad Rahimxon I davrida muntazam 
qo‘shin tuzilganligini, bu qo‘shin “Xon 
navkarlari” deb atalganligi, uning umumiy soni 2 
ming askardan iborat ekanligi haqida 
ma’lumotlar beriladiXonlikada nomuntazam 
qo‘shin- “xalq lashkari” ham mavjudligi, ularning 
soni XIX asr o‘rtalarida 9-10 ming kishini tashkil 
etganligi haqida fikr yuritiladi. 
Shu o‘rinda Xiva xonligi muntazam qo‘shini 
Buxoro amirligi qo‘shinidan farqli ravishda 
maxsus harbiy kiyim-boshga ega bo‘lmaganligi, 
asosan har xil chopon kiyganligi ham qiyosiy 
tahlil qilinadi.