«buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi «buxgalteriya hisobi»

4. Aksiz solig’i hisobi
Aksiz solig’i sof daromad narxida va qo’shilgan qiymat solig’iga tortiladigan bazada hisobga olinadigan, bilvosita soliq sifatida byudjetga to’lanadigan soliqdir.
Aksiz solig’i Soliq kodeksining 229 - 241 moddalari bo’yicha tartibga solinadi va aksiz solig’i to’lovchilari bo’lib;

• 
  O’zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig’i solinadigan tovarlarni (aksiz to’lanadigan tovarlarni) ishlab chiqaruvchilar;
  
• 
  O’zbekiston Respublikasining bojxona hududiga aksiz to’lanadigan tovarlarni import qiluvchilar;
  
• 
  oddiy shirkat aksiz to’lanadigan tovar ishlab chiqargan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasining oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan sherigi (ishtirokchisi).
  
• 
  Aksiz to’lanadigan tovarlarning ayrim turlari bo’yicha aksiz to’lanadigan tovarlar ishlab chiqaruvchi bo’lmagan shaxs O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan aksiz solig’ini to’lovchi etib belgilanishi mumkin.
  

Aksiz solig’ining stavkalari mutlaq summada (qat’iy) belgilangan aksiz to’lanadigan tovarlar bo’yicha soliq solinadigan baza aksiz to’lanadigan tovarlarning naturada ifodalangan hajmi asosida aniqlanadi. Aksiz to’lanadigan tovarlarning sotilish qiymatiga:
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti;
K-t 9010-"Тayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
Aksiz solig’i qiymatiga:
D-t 9010-"Тayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
K-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti.
Aksiz solig’i byudjetga o’tkazilganda:
D-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti.
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti.
Тovarga ilova qilinadigan hujjatlarda ko’rsatilgan mahsulot yuklab jo’natilgan kun sotish kuni deb hisoblanadi.
5.Yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun soliq hisobi
Yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun O’zbekiston Respublikasi hududida foydali qazilmalar qazib olish, shuningdek qazilmalar qazib olish bilan bog’liq bo’lmagan yer osti inshootlari qurish va ulardan foydalanishni amalga oshiruvchi shaxslar to’laydi.
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi.
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning hisob-kitobi soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga quyidagi muddatlarda taqdim etiladi:
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni to’lash hisob-kitobni taqdim etish muddatidan kechiktirmay amalga oshiriladi.
Hisoblab chiqilgan soliq summasi har oyda 9430-"Boshqa operatsion xarajatlar" schyotining debeti va 6410- "Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyotining kreditida aks ettiriladi:
D-t 9430-"Boshqa operatsion xarajatlar" schyoti;
K-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti.
Ushbu soliq byudjetga to’langanda:
D-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti;
K-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti.