Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
268 
ko’rsatilgan, hamda bu bolalarni o’rta va uzoq masofaga yo’naltirildi. Qolgan shug’ullanuvchilarda esa barcha 
mshqlarda bir xil o’rtacha natija ko’rsatildi. Ushbu oxirgi tipdagi shug’ullanuvchilardan 2tasida sakrash va 
1tasida uloqtirish turlaridagi mashqlarni yaxshi bajarganligi uchun ularni usha turlarga yo’naltirishni maqsadga 
muvofiq deb bildik. 
 
JISMONIY TARBIYA MASHG`ULOTLARIDA INNAVATSION TEHNOLOGIYALARNI 
QO`LLASH ISTIQBOLLARI SIFATIDA SOG`LOMLASHTIRUVCHI DASTURLAR 
Karimov F.M., 
o’qituvchisi, O’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti, Chirchiq sh. 
Zakrillayev H.H., 
o’qituvchi, Uchtepa tumani 123-maktab, Toshkent sh.
 
 
Mustaqillikni qo`lga kiritgan O`zbekiston tarix atalmish kitobdan endigina 26 varoqni zarhal harflar ila 
bezadi. Qariyib bundan yuz yillar avval o`z mustaqilligini qo`lga kiritgan shuningdek dunyo top o`nligiga 
kiruvchi davlatlar esa hozirda deyarli har jabhada boshqa davlatlardan ancha ilgarilab ketdi. 
Endilikda dunyo tan olgan mamlakatlar tajribasida amaliyotida foydalanib kelinayotgan va olib borilgan 
ayrim ilmiy izlanishlarni o`rganib va qaysidir ma`noda aytish mumkin bo`lsa tahlil qilgan holda 
mamlakatimizda ta`limda qo`llanilish mumkin sanalgan innovatsion tehnologiyalar hususida so`z 
yuritmoqchimiz.
Hozirda ta`limda an`anaviylikdan, noananaviylikka qarab borish innovatsiya deyilsa, aynan jismoniy 
tarbiya mashg`ulotlarida yaqin vaqt ichida innovatsion tehnologiyalarni qo`llash orqali samaradorlikka erishish 
uchun ilmiy asoslangan sog`lomlashtiruvchi dasturlarni biz amaliyotda qo`llamog`imiz darkor. 
Izlanishlar olib borishimizga sabab sifatida mamlakatimizda o`tgan yilga nisbatan qayd etilgan o`limlar 
soni oshganligi mavzusidagi dolzarb muammolar va uni yechimi to`g`risidadir. Davlat statistik ma`lumotlarga 
qaraganda 2017 yilda O`zbekistonda vafot etgan insonlarning qariyib 59.9 % qon aylanish doirasida yuzaga 
kelgan mu`ammolar sababli 4.8 % esa nafas olish a`zolari kassaliklari tufayli hayotdan ko`z yumishgan. Jami 
vafot etganlarning 8.2 % mehnatga layoqatli yoshdan kichik yoshdagilar (2016-yil 8.0%) boshqacha qilib 
aytganda ta`lim tizimida tahsil olayotgan o`quvchi yoshlarni tashkil etadi. 
Zamon talabidan kelib chiqib sog`lomlashtiruvchi dasturlar turi va hili ko`p. bizning mintalitetimizga 
mos keluvchi shu bilan birgalikda kam harajatliligi shuningdek qulayligi jihatidan kichik maydonda 
mashg`ulotda ishtirok etuvchilarning ko`pchiligini qamrab oluvchi zamonaviy “fitnes” dasturlar ham topiladi. 
“Aerobika”ga asoslangan “Fitnes” dasturlar qisqa vaqt oralig`ida (15 daqiqada 200 kkal) energiya sarfi 
yuqoriligini inobatga oladigan bo`lsak yoshlar orasida ortiqcha vazn to`plash muammosi ham bartaraf 
etilishiga sababchi bo`lib hizmat qiladi. Aynan ularning qon aylanish tizimiga tabiiy ijobiy ta`sir etishi hamda 
nafas olish tizimida yuzaga keladigan hastaliklarni oldini oluvchi vosita sifatida “rope skipping”ni alohida 
etirof etgan holda biz amaliyotga “fitnes” dasturlarini tavsiya etmoqchimiz.
Zamonaviy dasturlarni qo`llashdagi asosiy vazifalardan biri : 
1.
Ushbu dasturlar to`g`risidagi ma`lumotlar to`plash, 
2.
To`plangan ma`lumotlar asosida uslubiy qo`llanmalar tayyorlash 
3.
Sog`lomlashtiruvchi dasturlarni amaliyotda qo`llashlikdir. 
Zamonaviy fiziologiya faning asoschilaridan biri sanalmish Amerikalik olim Kennnet Kupper birgina 
arg`amchi (arqon) yordamida mashg`ulotlarning tashkil etish orqali erishiladigan natijalarni boshqa mashg`ulot 
turlari (yurish, yugurish, velosapedda sayr qilish, suzish, chang`ida uchish va h.k) bilan solishtirib uning 
avzalikklari hususida ilmiy asosda faktlar orqali isbotlab berdgan. (1-jadval) 
Harakat faoliyatining xar hil turlariga qiyosiy harakteristika. 
1-jadval