Bob. Tarix va numizmatika fani

Tohariston<sup>. Hozirgi shimoliy afg’oniston, o’zbekiston va Tojikistonning janubiy rayonlarida joydashgan bu ilk o’rta asrlar o’rtasida tangalar, xususan, kumush tangalar zarb qilish sososniylarning kuchli tasiri ostida edi. Bu yerda sosoniylarning turli tuman tangalari tarqalishi Peroz va Xusrav 1 Anushervonlarning mahalliy tangalari paydo bo’lishiga olib keldi. Bu xil tangalarda qisqa – qisqa Baqtriya, ba'zan sug’d yozuvlaridan iborat natchikamlar – tavqiy, xilma – xil bosh kiyimlar kiygan hukumdorlarning yon tomnidan olingan minatura suratlari hatto hayvonlar suratlari diqqatga sazovordir.

Bu davr taraqqiyotida Farg’ona vodiysi iqtisodiy rivojlanish girdobiga tortiladi. Vodiyda Xitoy tangalari tez - tez uchraydi, ayrim viloyatlarida esa rim tangalari ko’zga tashlanadi (O’ratepada shunday tangalar xazinasi topilgan), bularning bari xalqaro savdoning keng miqyosda olib borilganligidan, unga O’zbekistonning ko’pgina viloyatlari tortilganligidan dalolat beradi. By esa Farg’ona viloyatining iqtisodiyoti jadal rivojlanganligidan dalolat beradi. O’zbekistan territoriyasida mahalliy tangalar bilan bir qatorda chet ellardan keltirilgan tangalar ham uchraydiki, bu O’zbekiston viloyatlarining xalqaro savdo bilan keng shug’ullanganligini ko’rsatadi.

Ettinchi asrdan boshlangan arablar istilosi Turkistonni xam o’z domiga tortdi. Bu ijtimoiy xayotning xamma soxalariga ta`sir ko’rsatish bilan bir qatorda tangasozlik soxasida xam muxim bosqich bo’ldi. Arablar xalifaligi barpo qilingan dastlabki yillarda Vizantiya va Somoniylar davrida zarb qilingan tangalar savdo muomalasida ishlatilgan. SHundan so’ng xalifalik o’sha davr tangalarini chiqarishni davom ettirgan. Lekin tangalardagi Vizan­tiya imperatori yoki Somoniylar xukmdorining tasviri arab yozuvi bilan zarb qilingan.

Ettinchi asrning so’ngida Abdumalik Umaviy pul isloxoti o’tkazib, musulmon tangasini zarb qilishga asos soldi.SHundan e`tiboran tangalar sof epigrafik, ya`ni ularda faqat yozuvlar joylashtiriladigan bo’ldi. Bu davrda zarb etilgan yangi tangalar xar ikki tomonida xam tasvirlarni yo’qligi bilan oldingi tangalardan ajralib turar edi. Asta-sekin yozuvlar bir tartibda yozila boshlandi. Tanganing old tomoniga "</sup>