Бўлиш мумкин э уўК

Ре
нд
иГ
ей
ж

---

Сиз ҳар ойлигингиздан уй сотиб олишга бироз 
миқцорини ажратиб қўяр эдингиз, Эдди эса бундай 
қилмасди, у кечки клублар, сигарета ва ичимликлар, 
кабелли телевидение каби нарсаларга бор пулини 
сарфларди. Сиз кабелли телевидение ўрнига ҳар ой 30 
доллардан жамғариб бордингиз, 10 долларга янги 
фильм кўриш ўрнига, бир оз вақт ўтгандан сўнг, шу 
фильм видеокассетасини 3 долларга сотиб олиб 
кўрардингиз.
Хуллас, сиз ишлаганингизга нисбатан кам харажат 
қилиб, ортиқчасини келажак учун жамғардингиз. 
Т ўдадаги одам лар «Э ддининг омади келм ади», 
дейиш ади. А слида эса Эдди аввалдан шу йўлни 
танлади ва унинг ҳозирги вазияти олдин танланган 
турмуш тарзи натижасидир. У ҳар куни сигарета учун 
8 доллар сарфлади, ҳафтада икки марта 12 шишадан 
пиво сотиб оларди. Унинг биринчи хотини 2 йилдан 
бери алимент тўламагани учун таъқиб қилиб келади, 
шу сабабдан банк унга кредит бермайди, уни коллеждан 
ҳ ай д аш ган и д а аввал олган тал аб а л и к қарзи н и
тўламагани учун судланган. Ҳамма пулини совурган, 
оқибатда бир чақасиз қолган. У энди ўзини ноқулай 
вазиятлар қурбони сифатида кўрсатгиси келади, худди 
бунда бошқалар айбдордай, одамлар уни у ёки бу 
вазиятдан қутқариб туришади. У ўзини вазиятлар 
қурбони сифатида сезгани учун онг тагида янада 
кўпроқ ёмон фожиалар программаланади. Унинг 
фикрича, олам қонунларига бўйсунмасдан бир кун 
би лан яш аш м у м ки н , ч ун ки ҳар д о и м уни 
жавобгарликдан қутқариш учун кимдир топилади. Хўш 
унга ёрдам беришингиз керакми? Балки...
Аввал бу нима билан тугашини кўриб чиқайлик. 
Бугунги кунда Эдди ва унга ўхшаганларга социал
100

---

интизом тизими ёрдам беришга тайёр. Ҳукумат уни 
боқади, бошпана беради, иш таклиф қилади, ҳатто янги 
касбга ўргатади. Ҳукумат томонидан турли социал 
режалар ишлаб чиқилган ва уни бажариш учун ҳар 
ҳафта сиздан солиқ олинади, солиқ тўламасангиз, сизни 
қамашади. Бугунги кунда давлат солиқ тизими шундай 
тузилганки, меҳнат қилаётган одам солиқ тўлайди. 
Меҳнат қилмаётган эса уни сарфлайди. Натижада бу 
номақбул тизим икки томонни ҳам бошқалар учун 
қурбон қи ли б , к ў н гл и н ги з х о ти р ж ам бўлса, 
қатъиятингизни бўшаштиради. Ўзингизга у ёки бу 
яхш иликни раво кўриш да иккилана бош лайсиз, 
ниманидир ўзингизга раво кўрсангиз, бошқалар олдида 
ўзингизни айбдордек ҳис қиласиз.
Яқинда мен ресторан иш бошқарувчиси бўлиб 
ишлайдиган дўстим билан суҳбатлашдим. У ўзи билан 
9 йил бирга ишлаган официантни ишдан бўшатиб 
юборган эди. Хизматчи бир неча бор сабабсиз ишга 
келмаган, огоҳлантиришларга қулоқ солмаган, маълум 
бў л и ш и ч а, 
н а р к о ти к а
қабул 
қи ла 
бо ш л аган , к ў п ч и ли к д ў сти м н и б еп ар в о л и к ва 
қаттиққўллик билан иш тутган, деб айтиши мумкин. 
Официантни ишдан бўшатиш ўртоғимга оғир бўлса 
ҳам, ф ақат қ атти қ қ ў л л и к к и н а уни ўз ҳ аёти н и
ўзгартиришга мажбур қилишини ўртоғим билган. 
Официантга ён босилса, янада оғирроқ оқибатларга 
олиб келишини ҳам сезган.
М асал ан , бир б и зн есм ен ём он и ш л ай д и ган
ишчисини ишдан бўшатишга журъат этмайди, унга 
ачинади, чунки онаси ароқхўр, эри қамоқхонада. 
Бизнесмен бу билан ўзига ҳам, ишчисига ҳам зарар 
келтиради.
101

---