B. S. Abdullayeva, B. M. Suropov iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion

9.20-rasm. Formaning konstruktor lentasi ko’rinishi
 
 
Formaning  konstriktor  ko’rinishida  joylashgan  har  bir  piktogrammaning 
vazifasi  mavjud.  Har  bir  piktogramma  yordamida  formaga  o’zgartirish  va 
qo’shimchalar  qo’shish  mumkin.  Keling,  ular  bilan  9.2-  jadval  asosida    tanishib 
chiqsak. 
9.2-jadval. Boshqaruv tugmalari.  
T/r 
Belgisi 
Vazifasi 
1.
 
 
 
Formaga nom beruvchi maxsus buyruq.  
2.
 
 
 
Formaning  istalgan  joyida  yozuvni  ta’minlovchi 
buyruq. 
3.
 
 
 
Formaga  biror-bir  amalni,  tezkor  bajaruvchi 
tugmalarni o’rnatuvchi buyruq.    
4.
 
 
 
Bu  buyruq  yordamida,  formaga  bir  nechta 
sahifalarni  o’rnatish  va  ulardan  foydalanish 
mumkin.   
5.
 
 
 
Belgilangan  yacheyka  yoki  tugmaga  giper 
murojaatni amalga oshiruvchi buyruq. 
6.
 
 
 
Bu  buyruq  yordamida,  internet  sahifalarni 
formaga joylashtirish mumkin. 

---

160 
 
 
7.
 
 
 
Bu  buyruq,  bir  nechta  formalar  bilan  yonma-yon 
ishlash imkoniyatini yaratib beradi.  
8.
 
 
 
Formada  kiritilgan  ma’lumotlardan  tanlov  yo’li 
orqali  bitta  ma’lumotni  ajratib  beruvchi  maxsus 
buyruq.   
9.
 
 
 
Formaga joylashtirirgan bitta satr uchun bir nechta 
ma’lumotlarni tanlashga xizmat qiladigan maxsus 
buyruq.  
10.
 
 
 
Kiritilgan  ma’lumotlarni  diagramma  ko’rinishida 
tasvirlovchi buyruq.  
11.
 
 
 
Formaga,  kompyuter  xotirasida  mavjud  bo’lgan 
rasmli  fayllarni  joylashtirish  imkonini  beruvchi 
maxsus buyruq.   
12.
 
 
 
Formaga,  kompyuter  xotirasida  mavjud  bo’lgan 
belgi, 
emblemalarni 
joylashtirish 
imkonini 
beruvchi maxsus buyruq.   
13.
 
 
 
Formaga, nom berish uchun ishlatiladigan buyruq. 
14.
 
 
 
Formaga,  sana  va  vaqtni  avtomatik  o’rnatuvchi 
buyruq. 
15.
 
 
 
Formaga  qo’shimcha  ravishda  maydonlarni 
kiritish imkoniyatini beruvchi maxsus buyruq. 
16.
 
 
 
Har  bir  kiritilgan  boshqaruv  tugamalarining 
xususiyatlarini o’zgartirish imkoniyatini beruvchi 
maxsus buyruq.   
17.
 
 
 
Bu  buyruq  yordamida  VBA  (Visual  Basic  for 
Applications)da 
qo’shimcha 
kodlar 
yozish 
mumkin.   
Formaga,  har  bir  kiritilgan  boshqaruv  tugamalarining  o’z  vazifasi  mavjud. 
Boshqaruv  tugmalarini  formaga  kiritishdan  maqsad,  forma  bejirimligini  oshirish, 
ma’lumotlar  kiritishni  soddalashtirish,  ko’rkamlashtirish  va  eng  asosiysi  samarali 
natijaga erishishdir.  

---

161 
 
 
Quyida  biz,  yuqoridagi  9.2-jadvalda  keltirib  o’tilgan  ba’zibir  buyruqlardan 
foydalanib 9.21-rasmni yaratdik. O’ylaymizki siz ham, MS Access 2013 dasturini 
mustaqil ravishda o’rganib, samarali natijalarga erishasiz.