T/r
Funksiya nomi Argument
soni
Argument tipi
Vazifasi
Matematik va trigonometrik funksiyalar ro’yxati.
1.
КОРЕНЬПИ
1
Son
Sonni Piga ko’paytirib, kvadrat
ildiz oladi.
2.
МУЛЬТИНОМ
ko’p
son, son...
Katta nominal koeffetsientni
topish
3.
НОД
ko’p
son, son...
Sonlarning eng 111opp
umumiy bo’luvchisini topadi.
4.
НОК
ko’p
son, son...
Sonlarning eng 111opp
umumiy karralisini topadi.
112
5.
ОКРУГЛТ
2
son, son
Sonni silliqlashtirish
6.
РЯД.СУММ
4
x,n,m,koeffit
sienti
Darajali qatorning yig’indisini
qaytaradi
7.
СЛУЧМЕЖДУ
2
son, son
Ikki son orasidan taxminiy
sonni qaytaradi.
8.
ЧАСТНОЕ
2
son, son
Bo’linmaning butun qismini
qaytaradi.
T/r
Funksiya nomi Argument
soni
Argument tipi
Vazifasi
Matnli funksiyalar ro’yxati.
1.
БАТТЕКСТ
1
son
Sonni matnga o’zgartiradi.
2.
ДЛСТР
1
matn
Matndagi belgilar sonni
qaytaradi.
3.
ЗАМЕНИТ
4
Matn, son, son,
matn
Matnni matnga o’zgartirish
4.
ЗНАЧЕН
1
matn
Matnni songa aylantiradi.
5.
КОДСИМВ
1
matn
Matnning birinchi belgisini
kodini qaytaradi.
6.
ЛЕВСИМВ
2
matn,son
Matnning birinchi belgisidan
boshlab so’ralgancha qaytaradi.
7.
ПЕЧСИМВ
1
matn
Matndan simvollarni o’chiradi.
8.
ПОВТОР
2
matn, son
Matnni keraklicha takror
yozish
9.
ПОДСТАВИТ
4
matn, matn,
matn, son
Matnning qismni o’zgartiradi
10.
ПОИСК
3
matn,
matn, son
Matn izlash
11.
ПРАВСИМВ
2
matn,son
O’ngdan boshlab matnni
belgilarini oladi.
12.
ПРОПИСН
1
matn
Matnni bosh harfga o’tkazish
113
13.
ПРОПНАЧ
1
matn
Matnni bosh harfini qoldirib,
qolganlarini kichik harfga
o’tkazish
14.
СИМВОЛ
1
son
Kodga mos belgini qaytaradi.
15.
СОВПАД
2
matn, matn
Matnni matn bilan tekshiradi
teng bo’lsa rost, aks holda
yolg’on qaytaradi.
16.
СТРОЧН
1
matn
Matnni kichik harfga o’tkazish
17.
СЦЕПИТ
ko’p
matn, matn… Bir necha matnlarni
birlashtirish
18.
ТЕКСТ
2
son, format
Matnni formatlash
T/r
Funksiya nomi Argument
soni
Argument tipi
Vazifasi
Mantiqiy funksiyalar ro’yxati.
1.
ЕСЛИ
ko’p
mantiqiy ifoda,
rost ifoda
Shart asosida qiymat qaytaradi.
2.
И
ko’p
mantiqiy ifoda,
mantiqiy ifoda
Ikkala mantiqiy ifodani
tekshiradi.
3.
ИЛИ
ko’p
mantiqiy ifoda,
mantiqiy ifoda
Ikki mantiqiy ifodadan birini
tekshiradi
4.
ИСТИНА
-
-
Rost
5.
ЛОЖЬ
-
-
Yolg’on
6.
НЕ
1
mantiqiy ifoda Teskari xulosa
MS Excel dasturida ajratilgan sohalar bo’yicha, maxsus funksiyalar juda ko’p.
Mustaqil ravishda o’rganmoqchi bo’lsangiz
skill.im
saytini tavsiya qilamiz.
MS Excel dasturida yangi funksiyalar va makroslar yaratish.
Bizga ma’lumki, texnologik va ishlab chiqarish jarayonlarini
avtomatlashtirish deganda jarayonlarning bir qismi inson tomonidan boshqarilishi,
qolgan asosiy qismi esa axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalari va
usullari yordamida bajarilishi tushuniladi. Ishlab chiqarishda kompyuter dasturiy
vositalarining tatbiq etilishi, ish vaqtini tejash, aholining turmush darajasini oshirish,
114
investitsiyalarning keng jalb etish, iqtisodiyotning barqaror o‘sishi va rivojlanishiga
olib kelishiga olib keladi.
Har bir korxonaning iqtisodiy o‘sishini ta’minlash, uni rivojlantirish uchun
moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va taqdim etishda kompyuterning dasturiy
vositalarini, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash va buning
natijasida avtomatlashtirishga erishish muhim ahamiyat kasb etadi.
Oliy ta’limning iqtisodiyot ta’lim yo‘nalishlari talabalari kelgusi kasbiy
faoliyat sohalarida korxonalarning soliq va statistika hisobotlarini tayyorlab, davlat
organlariga taqdim etadilar. Shuning uchun talabalarga “Itqisodiyotda axborot-
kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” fanini o‘qitish davomida
korxonalarning moliyaviy hisobotlarini kompyuterda tayyorlab topshirishni
o‘rgatishimiz kerak bo‘ladi.
Iqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari keyingi kasbiy faoliyatida, soliq va
statistika hisobotlarni tayyorlab, topshirishda MS Excel elektron jadvalning standart
funksiyalardan foydalanish o‘qitiladi. Talabalar mutaxassislikka mos funksiyalarni
o‘rganishi va qo‘shimcha ravishda mutaxassislikka oid masalalarni yechish uchun
yangi funksiyalarni hosil qilish va undan foydalanishni ham o‘rgatish zarur. MS
Excel elektron jadvalida yangi funksiyalarni hosil qilish quyidagicha bo‘ladi:
1.
VBA (Microsoft Visual Basic for Applications) dasturlash tilining menyu
qatoridan “Insert”→ “Module” tanlanib, ochilgan oynada kiritiluvchi yangi
funksiyaning dasturi yoziladi. Masalan, kichik korxonalarning “Daromad
solig’ini”ni ifodalovchi funksiya uchun quyidagicha kichik dasturni tuzamiz.
Function D.S. (Сумма)
D.S.= 0.12 * Сумма
End Function
2.
Foydalanuvchi tomonidan kiritilgan har bir yangi funksiya “Мастер
функций”
funksiyalar
kutubxonasidagi
“Opredelenniye
polzovatelem”
kategoriyasida aks etib boradi.
Talabalar keyingi kasbiy faoliyatlarida tadbirkorlik faoliyati bilan
shug‘ullanuvchi kichik biznes korxonalarning moliyaviy hisobotlarini tayyorlash
115
jarayonida yagona soliq (4%), jamg‘arib boriladigan pensiya ta’minoti (1%)
to‘lovlari va boshqalarni MS Excel elektron jadvalidagi VBA (Microsoft Visual
Basic for Applications) dasturlash tili yordamida yangi funksiyalar ko‘rinishida
kiritib qo‘yib, undan foydalanishlari mumkin.
Shuningdek, kasbiy faoliyatda MS Excel elektron jadvalidagi VBA (Microsoft
Visual Basic for Applications) dasturlash tili yordamida yangi funksiyalar bilan
birga makroslar va funksional tugmalarni ham yaratishlari mumkin.
Makros -
bu ingliz tilidan olingan bo‘lib, makrokomanda degan ma’noni
anglatadi va foydalanuvchi tomonidan VBA (Microsoft Visual Basic for
Applications) dasturlash tili yordamida qayd qilingan harakatlar ketma-ketligini
ta’minlovchi buyruqlarni yaratadi.
Foydalanuvchilar MS Excel elektron jadvalida bajariladigan bir qator
vazifalar ishini ixchamlash uchun makrokomandalar yaratib, ish jarayonini
avtomatlashtirishga erishadilar.
Kasbiy faoliyatda MS Excel elektron jadvalining ustunlar yoki satrlari
bo‘yicha kiritilgan formulalarni bir joydan boshqa joyga olib o‘tishda
“Специальная вставка”
→
“Значения”
komandasidan ko‘p marta foydalanish
kuzatiladi. Shu jarayonni makroslar yordamida avtomatlashtirish mumkin. Biz
ushbu jarayonni VBA (Microsoft Visual Basic for Applications) dasturlash tili
yordamida avtomatlashtirish uchun kichik dasturni keltirib o‘tamiz.
Sub almashtirish()
For Each cell In Selection
cell.Formula = cell.Value
Next cell
MsgBox "Ma'lumotlar almashtirildi!"
End Sub
Kasbiy faoliyatda kichik korxonalar moliyaviy hisobotlarini MS Excel
elektron jadvali imkoniyatlaridan foydalanib tayyorlash va topshirishni
avtomatlashtirish samarali natijalar berib kelmoqda. Bunday natijalarga erishishning
asosini uzluksiz ta’lim tizimida elektron jadvalning “Функциялар кутубхонаси”
116
(Мастер функции)dagi standart funksiyalarni tizimli o‘qitilishi muhim ahamiyatga
ega.
Ishlab chiqarishda kompyuterning dasturiy vositalari, xususan, MS Excel
elektron jadvalining tatbiq etilishi ish vaqtini tejalishiga, aholining turmush
darajasini oshishiga, investitsiyalarning keng jalb etilishiga, iqtisodiyotning
barqaror o‘sishi va rivojlanishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |