Atrof-muhitni muhofaza qilishdagi eng dolzarb muammolar

3. IS-rasm. Teskari osmos uchun qurilmalar:

1. 
   filtr-press turidagi qurilmalar: 7 — g‘ovak1i plastinalar; € — membrana.
   
2. 
   trubkali filtrlovchi elementli qurilma: 7 — trubka; 2 — taglik;
   

3 — membrana. d) rulonli o‘ra1gan o‘tkazuvchan membranali qurilma:

6. 
   — drenajli qatlam; 2 — membrana; 3 — tozalangan suvni chiqarish uchun quvur; 4 — separator to‘ri. e) tolasimon ko‘rinishdagi membranali qurilma: 7 — taglik; 2 — toIaIi shayba; — qobiq; 4 — tolalar.
   

Rulon _{t *}idagi filtrlovchi qurilmalar (3.15- rasm, d) mem- branalarni jo ashtirishda zichlikning kattaligi (300 :— 800 m'/m') ^{bilan farq} qil^{adi. Qurilmani tayyorlashda ikkita membrana, ya’ni} egiluvchan g‘Ovak plastina va gofrirlangan separatorlovchi listdan iborat paket quvurga spiral ko‘rinİshida joylashtiriladi.
Oqova $uv gofrirlangan listning kanallarida harakatlanadi. ^Membrana o^{rqali yutilgan fıltrat g‘ovakli plastinadagi bo‘shliqni} to‘1diradi _va ular orqali quvurga boradi va u yerdan chiqib ketadi. O‘raluvchi paketning eni 300 - 500 mm, uzunligi 0,6 2,5 m ga ^teng. Qurilm^{ada bir nechta paket bo‘1adi. Bunday qurilmaning} kamchiliklari: membrJnalarni montaj qilish va almashtirish noqulay, qurilmaning 2İGhlİgini ta’minlash qiyin.
^Teskari os^{mos qurilmalari parallel sxema (batareyada) bo‘yicha}
birikkan ko‘p Sonli oddiy modullardan iborat. Bu holda har bir modul bir xi1 haroitda ishlaydi. Bunday sxema mahsuldorligi kam qurilmalaıga to‘8‘^ri keladi. Filtratrting chiqishini ko‘paytirish maqsadida ^ketma-ket ulw^{gan modullardan foydalaniladi (3.16- rasm).}
_Birinchi bosqichdagi konsentrat eritmasi boshlang‘ich suv sifatida ikkinc^hi bOSqichda ishlatiladi. Oraliq nasos kerak emas, chunki birinchⁱ bosqichdagi Chiquvchi bosim, ikkinchi bosqichdagi kirish bosimidan uncha farq qîlrnaydi (bosimning yo‘qoti1ishi 0,2- 0,3
).16-rasm. Modullarni biriktirish chizmasi:
_{a — par}^allel; b — bosqichli; J — nasoslar; 2 - modullar.
MPa). Bu fıltratning chiqish koeffitsiyentini 70 - 90 bo‘1ishini ta’min1aydi (2 yoki 3 bosqichli qurilmalar uchun).
Teskari osmos va ultrafıltrlashni qo‘l1ash natijasida oqova suvda birga erigan organik va anorganik moddalarni parchalash va konsentrlash mumkin. Masalan, ultrafiltrlash jarayonining 3.17- rasmda keltirilgan sxemasi bo‘yicha organik moddali konsentrat
Oqova suv

Ultrafıltrlash
Tarkibida organik moddalar
bo‘lgan konsentrat

Tarkibida anorganik , r moddalar bo‘1gan suv

Teskari osmos
k dda a
bo‘lgan konsentrat

Tuzsizlantirilgan suv

(ishlab chiqarishga)
3.17- rasm. Organik va anorganik moddalarni ajratish blok-chizmasi.


s. Ig-rasm. Ultrafiltrlash yordamida oqova suvlardagi moy emulsiyasini ajratish qurilmasining chizmasi: ? — sig‘im; 2 — erimagan moylarning qatlami; 3 — nasos; 4 — idish; 5 — ultrafiltrlash qurilmasi; 6 — suvni
qo‘shimcha ajratish uchun bak; 7 — moy uchun sig im.
hosil qilinadi. Teskari osmos jarayonida esa anorganik moddali konsentrat va toza suv olinadi.
3.18-rasmda moyning konsentratsiyasi 10% dan kam bo‘lgan moy-emulsiyali oqova suvni parchalash uchun ultrafiltrlash quril- masining sxemasi ko‘rsatiIgan. Membranalarning umumiy yuzasi 52 m² bo‘1gan quvurli qurilrnaning mahsuldorligi 70 m°/sut. U 0,14 MPa dan 0,42 MPa gacha bo‘1gan bosimda, suvning harorati 32—38 C bo‘lganda (50"C dan oshmaydi) ishlatiladi. Oqimning harakat tezligi 5,5 m/s ga yetganda ishlaydi.
Bakni qizdirish va H₂SO₄ qo‘shish natijasida moy va suv qo‘shimcha ajraladi. Ajralgan suv idishga qaytariladi, moy esa yoqilg‘i sifatida ishlatiladi yoki tozalashga yuboriladi.

7.