Асбобларни лойищалаш ва ишлаб чи=ариш

6. Уч ёки бармоқ фрезалар – бундай фрезалар шпонка пазлари, Т симон шаклидаги пазлар ва бошқа ишларни фрезалаш учун ишлатилади. Бу фрезаларда кесувчи тишлари бир учида жойлашган бўлиб, иккинчи учи туткич вазифасини ўтайди.



7. Фигурали ёки шаклдор фрезалар – шаклдор фрезалар яхлит бўлиши ва куйма тишли қилиб тайёрланиши мумкин. Бу фрезалар шаклдор юзалар фрезалаш учун мўлжалланган.

8. Модулли фрезалар – тишли ғилдиракларнинг загатовкаларига тишли фрезалаш учун ишлатилади.



Фрезалар тишларининг шаклига ва тишларининг жойланиш характерига қараб куйидаги турларига турларга бўлинади:
а) тўғри тишли фрезалар
б) винтсимон тишли фрезалар
в) тишлари бурчакли фрезалар
г) тишлари шаклдор фрезалар
Фойдаланилган адабиётлар

1. 
   X.I.Jalilov. «Metallarni kesish nazariyasi asoslari, metall kesuvchi stanoklar va asboblar». “Talqin” nashriyoti, 2006- y.
   
2. 
   И.М.Колесов. Основы технологии машиностроения. М.: «Высшая школа», 2001г
   
3. 
   Г.Н.Андреев и др. Проектирование технологическое оснастки машинастроителного производства. М.: «Высшая школа», 2001г
   
4. 
   Г.Н.Сахаров и др. Металлорежущие инструменты. М.: «Машиностроения», 1989г.
   
5. 
   П.Р.Родин. Металлорежущие инструменты. «Киев», «Высшая школа», 1986г
   

Мавзу 10. Фрезаларнинг геометрик ва конструктив элементлари.
Режа:

1. 
   Фрезаларни геометрик элементлари
   
2. 
   Фрезаларни конструктив элементлари
   
3. 
   Фрезаларни геометрик ва конструктив элементларини тахлил қилиш
   

Фрезалар кўп тиғли кесувчи асбоблар бўлиб, кесувчи кисмининг геометрик параметрлари жиҳатидан кескичларга кўпроқ ўхшайди. Фрезалашнинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, фрезанинг хар бир тиши кесиб оладиган
Бундай тур ейилиш кесувчи асбобнинг олдинги юзасида чукурча, кетинги юзасида эса кесик йўл ҳосил бўлади. Кесувчи асбобнинг кетинги юзасида ва олдинги юзасида ҳам ейилиш кесиш қалинлиги 0.1-0.5 мм бўлганда кузатилади. Ейилиш натижасида перемичка эни f нольга етганда, ейилган кетинги ва олдинги контакт майдончалари туташиб, кесиш жараёни ёмонлашади. Бундай тур ейилиш кескичларда, торец фрезаларда, зенкерларда, сидирғич (протяжка) ларда ва бошқаларда кўпроқ содир бўлади.
Барча тур ейилишларда кесувчи қирранинг юмалоқланиш (сайқалланиш) радиуси ҳисобига ҳам кесувчи асбоб ўтмаслашади. Кесувчи асбоб тўғри чархлангандан кейин, кесувчи қирранинг юмалоқланиш радиуси 0.005-0.008 мм атрофида бўлади. Аммо кесувчи асбоб ўтмаслана борган сари, тезкесар пўлатдан ясалган асбобларда бу радиус 0.015 мм га, қаттиқ қотишма пластинкаси билан кавшарланган кескичларда эса 0.04 мм га етади.

Фрезани олдинги юзасида қириндиларни силжиш натижасида ҳамда, кескични кетинги юзасига ишлов берилаётган детал билан ёндашиб ёки тегиб ҳаракати натижасида катта ишқаланиш кучи ҳосил бўлади, ҳамда олдинги ва кетинги юзалари ейилишга олиб боради.
Ейилиш ҳолатини текширишлар натижасидашундай хулосага келинди, ишлов берилаётган деталдан чиқаётган қаттиқ заррачалар, ҳамда қириндиларни юқори босимда ва иссиқ ҳолатда кескични юқори юзасига ёпишади ваш у ишлов берилаётган юзани юпқа қатламини ейилишга олиб келади.
Механик ейилишдан ташқарии ейилиш температураси факторига ҳам боғлик. Ейилиш температураси бунда кескични олдинги юзасида тез ишқаланиш натижасида уни қаттиқлиги камайиб куяди.
Фрезаларни ейилиши натижасида олдинги юзасида чукурча ҳосил бўлади, ҳамда кетинги юзасида майдонча ҳосил бўлади.
Ишлов жараёнида ейилишлар уч турга бўлинади:

1. 
   Кескични олдинги юзасидаги ейилиш.
   
2. 
   Кетинги юзасидаги ейилиш.
   
3. 
   Бир вақтни ўзида олдинги ва кетинги юзаларни ейилиши.
   

Пўлатларга ишлов берилаётган вақтда одатда юзалар ейилади, яъни пўлатли қириндиларни сирпаниш ва ишқаланиш натижасида ҳосил бўлади.

Агарда ёғ-мой совутгич ишлатилган ҳолатда, яъни кесиш жараёнида кескичнинг олдинги юзаси ейилиши камаяди ва кетинги юзасига таъсир қилмайди.
Агар иссиқлик факторларни инобатга олинмаган ҳолатда қаттиқ қотишмали кескичларни ейилиши тезкесар пўлатлар ейилишига ўхшаб, яъни тезкесар пўлатлар ҳам тез куяди.
Чўянларга ишлов беришда кескични олдинги юзаларида ейилиш бўлмайди, лекин кетинги юзаларида ейилиш ҳосил бўлади. Кескичларни ейилиши кесиш тезлигига ҳам боғлик, яъни кичик кесиш тезлигида ейилиш фақат кескичнинг кетинги юзасида кўринади.
Кескичлар билан ишлов бериш жараёнида уч хил босқич ейилиш намаён бўлади: