|
6.6.2.3. Орқа мия сухтаси (tabes dorsalis)
Орқа мия сухтаси захмнинг жуда кеч (тўртинчи) даврига тўғри келади. Ҳoзирги пайтда орқа мия сухтаси ёки tabes dorsalis жуда кам учрайдиган бўлиб қолди. Одатда у касаллик юққанидан кейин орадан 15-25 йил ўтгач ривожланади.
П а т о м о р ф о л о г и я. Макроскопияда орқа мия ва орқа илдизнинг, орқа тизимчаларнинг атрофияси топилади. Орқа миянинг юмшоқ пардаси қалинлашган, хира бўлади. Микроскопда Голл ва Бурдах ўтказувчи йўлларида, орқа илдизларда орқа миянинг импульсларни орқа шоҳдан олдинга ўтказувчи орқа шох нерви элементларида, орқа миянинг юмшоқ пардасида, асосан унинг орқа юзасида яллиғланиш ўзгаришлари аникланади. Дегенератив ўзгаришлар шунингдек, баъзи калла суяги нервларида, превертебрал вегетатив ганглийларда, орқа мия тугунларида ҳам топилади.
К л и н и к а л о м а т л а р и. Сезгининг бузилиши: сегментар типдаги парестезиялар, илдиз гипестезияси ва гиперестезияси, оғриқлар хос, улар касалликнинг дастлабки белгилари бўлиши мумкин. Улар санчувчи, гўё тешувчи характерда бўлиб, кўпинча оёқларда жойлашади, тўсатдан, «яшин тезлигида» пайдо бўлади, пароксизмал кечади. Оёқларда пай рефлекслари анча эрта пасаяди, кейин йўқолади, дастлаб тизза, сўнгра товонларда (ахиллов) рефлекслар йўқолади. Тери рефлекслари сақланиб қолади. Орқа мия сухтасининг ўзига хос аломатларига сезгининг пасайиши ёки бутунлай бўлмаслиги киради. Ҳаммадан олдин вибрация сезгиси йўқолади, сўнгра мушак-бўғим сезгиси пасаяди. Сезгининг бузилиши оёқларда кўпроқ намоён бўлади. Мушак-бўғим сезгисининг пасайиши сезги бузилишининг зўрайиши билан бир қаторда ривожланадиган сенситив атаксияга олиб боради. Ривожланаётган атаксиянинг дастлабки аломати қоронғуда кўзнинг яхши кўрмаслиги ва шу сабабли туртиниб юриш ҳисобланади. Бемор дадил юра олмайди, гандираклайди. Орқа мия сухтаси учун мушак гипотонияси характерли, у айниқса оёқларда билинади. Чаноқ аъзолари функциясининг бузилиши ўзига хос бўлади.
Ҳаммадан кўп учрайдиган, эрта ва ўзига хос симптомларга кўз қорачиғининг бузилиши: миоз, анизокория кўз қорачиғи шаклининг ўзгариши, кўз қорачиғининг ёруғликка реакцияси сустлиги, Аргайл Робертсон синдроми киради. Шунингдек II, III, VI ва VIII жуфт калла суяги нервларининг ҳам зарарланиши кузатилади. Кўрув нервларининг бирламчи табетик атрофияси бир неча ойлар ичида кўр бўлиб қолишга олиб келади. Орқа мия сухтасида трофик ўзгаришлар: бемор озиб кетади, териси юпқалашади, оёқ кафтида ёрилади, яралар пайдо бўлади, артропатиялар оғриқсиз бўлади, сочлари тўкилади, тишлари тушади.
Орқа мия сухтасининг ўзига хос клиник аломатларига табетик кризлар: ички аъзоларнинг оғриши (фаолияти бузилиши билан кечади) киради.
Кейинги йилларда орқа мия сухтасининг классик клиник манзараси жуда кам учрайдиган бўлиб қолди. Касаллик зимдан кечади, аломатлари унча кўп бўлмайди. Узоқ кечади, аста-секин зўрайиб боради.
Илгари касалликнинг ривожланишида невралгик, атаксик ва паралитик босқичларни ажратишган. Бироқ касаллик камдан-кам барча учта босқични ўтади.
Т а ш х и с л а ш. Илк босқичларда кўз қорачиғи белгилари, санчиқли характердаги оғрик, сия олмаслик, сегментар белбоғсимон парестезиялар, гиперестезия, шунингдек табетик кризлар диагностик аҳамиятга эга бўлади. Анча кечки муддатларда - атаксик бузилишлар рўй беради. Ташхис церебрал суюқликни текшириш билан тасдиқланади, унда оқсиллар сонининг бир оз кўпайганлиги, лимфоцитар плеоцитоз (20-30 ҳужайра 1 мклда) аниқланади. Вассерман реакцияси, РИБТ, РИФ мусбат. Ланге эгрилиги паралитик табиатда бўлади.
Орқа мия сухтасини туғма арефлексия, полиневропатия, Эйди синдромидан фарқлаш керак. Эйди синдроми учун бир томонлилик, вегетотроп препаратларга сезгирлик хос; бирор нарсани яқиндан кўрганда кўз қорачиғи латент даврдан кейин аста-секин тораяди, оғриқ бу кўзда анча аниқ билинади, шу сабабли, кўз қорачиғи соғломига қараганда тез тораяди. Конвергенция ва аккомодация тугагандан сўнг кўз қорачиғи аста-секин кенгаяди ва олдинги ҳажмга келади. Эйди синдроми кўпчилик ҳолларда аёлларда кузатилади. Бу касалликнинг келиб чиқиш сабаби номаълум, дегенератив табиатдаги патологик ўзгаришлар киприк тугунида жойлашади.
К а с а л л и к оқ и б а т и. Соғайиш хусусида ёмон. Касаллик хавфсиз кечганда кўпинча рўйи-рост атаксияда жараён меъёрига тушади, касалликнинг невралгик босқичида беморларнинг меҳнат қобилияти узоқ вақтгача сақланиб қолиши мумкин. Атаксиянинг, табетик кахексиянинг зўрайиши мажруҳликка олиб келади. Чаноқ аъзолари фаолиятининг қўпол бузилишлари иккиламчи инфекцияга (циститлар, пиелонефритлар) сабаб бўлади. Ўлим одатда интеркуррент касалликлар оқибатида рўй беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
