Anorgul atajonova

Bilib oling!  Predmetning  harakatini  bildirib,  nima  qildi?  nima 
qilyapti? nima qilmoqchi? so‘roqlariga javob bo‘ladigan so‘zlar turkumi 
fe’l deyiladi. 
Fe’llar  bo‘lishli  va  bo‘lishsiz  shakllarga  ega,  zamon,  shaxs-son 
ifodalay  oladi,  o‘timli-o‘timsizlik  xususiyatiga  ega,  o‘zining  vazifadosh 
shakllariga  ega.  Fe’llar  gapda  ko‘pincha  kesim  vazifasini  bajaradi:  Bahor 
keldi. Bahor- ega, keldi - kesim. 
Bo‘lishli fe’llar bajarilgan, bajarilayotgan va bajarilishi kutilayotgan 
harakatni ifodalaydi: o‘qidi, boryapti, yozmoqchi. 

---

 
120
Bo‘lishsiz  fe’llar  bajarilmagan,  bajarilmayotgan  va  bajarilmaydigan 
harakatni  ifodalaydi:  o‘qimadi,  yozmayapti,  bormaydi  yoki  bormoqchi 
emas. 
Fe’lning  bo‘lishli  shakli  maxsus  qo‘shimcha  orqali  yasalmaydi. 
Bo‘lishsiz shakl esa maxsus grammatik vositalar orqali (fe’l negiziga -ma 
qo‘shimchasini  qo‘shish,  fe’llardan  keyin  emas,  yo‘q  so‘zlarini  keltirish, 
fe’llardan oldin na so‘zini keltirish yoki ohang yordamida) hosil qilinadi: 
Kelgani yo‘q. Na yozdi, na o‘qidi. 
O‘timli  fe’llar  tushum  kelishigidagi  so‘zlarga  bog‘lana  oladigan 
fe’llardir:  yozdi  (nimani?),  ko‘rdi  (kimni?),  tanidi  (kimni?).  Xatni  yozdi. 
Kitobni o‘qidi. Dugonamni ko‘rdim. Shoirani tanimadi. 
O‘timsiz  fe’llar  tushum  kelishigidagi  so‘zga  bog‘lana  olmaydi: 
yugurdi,bordi, o‘tirdi, keldi. Maktabga bordi. Uyda o‘tirdi.