Андижон машинасозлик институти электротехника, электромеханика ва

 
 
Ажраткичлар бу контактли коммутацион жиҳоз бўлиб, у токсиз ва 
кичик токли электр занжирларии улаш ѐки узиш учун хизмат қилади.
 
Эсда тутинг! 
Ажраткич ѐрдамида юклама 
токини узиш мумкин эмас 
 

---

 
 
 
 
Қисқа туташтиргичлар таъминловчи линиянинг релели ҳимояси таъсирида сунъий 
қ. т. ҳосил қилингандан сўнг шикастланган трансформаторни узиш учун 
подстанцияларнинг соддалаштирилган схемаларида қўлланилади. 
35 кВ ли тизилмаларда қисқа туташтиргичнинг икки қутбли қўлланилиб, улар ишга 
тушганда сунъий равишда икки фазали қ. т. ҳосил бўлади. Нейтрали ерга туташтирилган 
тизилма (110 кВ ва ундан юқори) қисқа туташтиргичнинг бир қутби қўлланилади (16.1–
расм). КЗ–35 типли қисқа туташтиргичнинг конструкцияси 16.2–расмда кўрсатилган. 
Қисқа туташтиргичлар юритмаси, кучланиш остида бўлган қўзғалмас контактга ерга 
туташтирилган пичоқнинг уланишини таъминлайдиган пружинага эга. Юритманинг 
ишлаши учун реле муҳофазасидан импульс берилади. Узиш қўлда бажарилади. Қисқа 
туташтиргични улашда ѐй ҳосил бўлишини ва жиҳознинг бузилишининг олдини олиш 
учун, пичоқнинг катта тезликда ҳаракатланишини таъминлаш керак. Ҳозирги 
конструкцияларда қисқа туташтиргични улаш вақти 0,4–0,5 с ни ташкил этади. Улашни 
тезлатиш учун пичоққа ҳаракатнинг порохли заряднинг портлаш кучини берадиган 
конструкцияли қисқа туташтиргичлар ҳам мавжуд. 
7.3.Узгичлар ва қисқа туташтиргичларнинг кўрсатмалари, турлари ва тузилишлари. 
Узгич ташқи кўриниши жиҳатидан ажраткичдан фарқ қилмайди, лекин унда узиш учун 
пружинали юритмаси бор. Узгични улаш қўлда бажарилади. Узгичлар, ажраткичлар 
сингари, бир ѐки икки томондан ерга туташтирувчи пичоқларга эга бўлиши мумкин. 
Мавжуд ОД конструкцияларнинг камчилиги бўлиб, уларни узиш вақтининг жуда 
катталиги ҳисобланади (0,5–1 с). 
Узгичлар токсизланган занжирни ѐки трансформаторнинг магнитловчи токини 
узиши мумкин, бироқ қисқа туташтиргичнинг ишга тушишидан ҳосил бўлган қ. т. токини 
узгичлар узиши мумкин эмас, шу сабабли ОД ва КЗ бошқариш схемаларида блокировка 
мавжуд бўлиб, у қисқа туташтиргич занжири (16.2–расм) га ўрнатилган ток 
трансформатори ТТ орқали ток ўтганда узгични узишига имкон бермайди.