Aholining turmush darajasi va daromadlari oshishida raqamli iqtisodiyotning o’rni

yakka  tartibdagi  mehnat  faoliyati,

  ya’ni 

uy  sharoitida  kiyim-bosh,  poyabzal  tikish,  mebel  yasash,  maishiy  xizmat 

ko’rsatish; 

agrar  faoliyat,

  ya’ni  yer,  yer  uchastkasining  barcha  turlaridan 

foydalanish; 

an’anaviy uy ishlari - 

ovqat tayyorlash, bolalarga qarash, kir yuvish, 

uy tozalash, kiyim, poyabzalni ta’mirlash va h.k.; 

yakka tartibdagi oilaviy savdo 

-

 ilgari to’plangan oilaviy mulkni sotish, turli tovarlarni olib-sotish. 

Iqtisodiy  nomehnat  funksiyalar:  oilaviy  lizing  (uy,  dala-hovli,  yer, 

avtomobil,  qayiq  kabilarni  ijaraga  berish  va  shu  kabi);  bo’sh  turgan  pullarga 

qimmatli  qog’ozlar  (veksellar,  obligasiyalar,  aksiyalar  va  h.k.)  sotib  olish  va 

foydalanish. 

Oila  daromadlarining  asosiy  qismi  mehnatda,  ijtimoiy  ishlab  chiqarishda 

qatnashishdan olinadigan daromad, ijtimoiy trasnfertlardan yuzaga keladi.  

Oila byudjeti daromad va xarajat qismlarga bo’linadi Oilaning daromadlari 

va  xarajatlariga  ta’sir  etuvchi  omillar  oilaning  turi  (soni  va  ijtimoiy-demografik 

tarkibi, "ishlovchilar" va boqimandalarning o’zaro nisbati va shu kabilar), ish bilan 

bandlik  xarakteri,  olinadigan  daromadlar  darajasi,  uy-joy,  madaniy-maishiy 

buyumlar  bilan  ta’minlanganligi,  turar  joyi,  joylashish  xarakteri,  istiqomat 

qiladigan  hududi  va  hokazolar  bilan  bog’liq.

 

Oila  byudjetini  tekshirish  asosida 

ishchi  va  xizmatchilar,  kolxozchilar  va  alohida  pensionerlar  oilalarining 

daromadlari yig’indisi hisoblab chiqiladi. Daromadlar yig’indisi tarkibiga ish haqi 

(jamoa  xo’jaliklari  a’zolariga  haq  to’lash),  pensiyalar,  stipendiyalar,  nafaqalar  va 

ijtimoiy  iste’mol  fondlaridan  boshqa  to’lovlar  kiradi,  jumladan,  bolalarni 

maktabgacha  tarbiya  muassasalarida,  bolalar  lagerlarida  tarbiyalash  uchun 

dotasiyalar,  shuningdek,  sanatoriyalar,  dam  olish  uylariga  bepul  va  imtiyozli 

yo’llanmalar  qiymati,  shaxsiy  tamorqa  xo’jaligidan  olinadigan  daromadlar  ham 

kiradi. 

---

Bozor  iqtisodiga  o’tish  yillarida  oilalar  umumiy  daromadlari  shaxsiy 

umumiy daromad va aholining yalpi daromadlari tarkibi o’zgarishlarga yuz tutadi 

va bu o’zgarishlar quyidagilarda namoyon bo’lmoqda: 

1)  ish  haqi  daromadlarning  asosiy  qismini  tashkil  etadi,  ammo  uning 

salmog’i pasaymoqda; 

2) Ijtimoiy Iste’mol Fondidan to’lovlar barcha daromadlarning taxminan 1/6 

qismini tashkil etadi va o’sib borishi kuzatilmoqda; 

3)  shaxsiy  tomorqa  xo’jaligidan  olinadigan  daromadlar  salmog’i  oshib 

bormokda,  aholi  iste’mol  muammosini  o’z  kuchi  bilan  hal  etishga  urinayotgan 

hozirgi murakkab iqtisodiy vaziyatda bu tabiiy holdir. 

4) boshqa manbalar salmog’i oshib bormoqda va bu o’sishning davom etishi 

kutilmoqda; 

5)  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  ishga  layoqatli  har  bir  inson  o’z  moddiy 

farovonligi uchun o’zi ma’suldir. 

Oila  byudjeti  asosida