Abuzalova M


Mavzu: Nutq tovushlarining umumiy tavsifi. Unli va undosh tovushlar



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/186
Sana31.07.2021
Hajmi1,77 Mb.
#133428
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   186
Bog'liq
tilshunoslikka kirish

Mavzu: Nutq tovushlarining umumiy tavsifi. Unli va undosh tovushlar 
 
Reja: 
1. Tildagi unlilar tizimi va ularning paradigmasi. 
2. Unli fonemalarning nutqiy xususiyatlari. 
3. Undosh fonemalar va ular o‟rtasidagi ziddiyatlar. 
     
Mavzu bo`yicha tayanch tushunchalar: 
 
    Vokalizm,  tilning  ko`tarilish  darajasi,  lablanish  –  lablanmaslik,  aralash  qator 
unlilar,qattiq  va  yumshoq  unli,  cho`ziq  va  qisqa  unli,  portlovchi  va  sirg‟aluvchi 
undosh affrikat, titroq tovush, jaranglilik va jarangsizlik, shovqinlilar va sonorlar, 
bo`giz undoshi, korrelyativ belgi, binar ziddiyat.  
 
     Nutq  a‟zolari  tomonidan  hosil  qilingan  nutq  tovushlari  dastlab  ikki  katta 
guruhga bo`linadi: 
1.  Unli tovushlar
2.  Undosh tovushlar. 
Unli tovushlar artikulyatsiyasiga ko`ra undosh tovushlardan farq qiladi. Unlilar 
talaffuzida  o`pkadan  chiqadigan  havo  og`iz  bo`shlig`ida  hech  qanday  to`siqqa 
uchramaydi,  nutq  a`zolarining    holati  bir  xil  bo`ladi.  Musiqiy  ohanglarga  ega 
bo`ladi.  Bunday  xususiyatlarni  undoshlar  talaffuzida  kuzatib  bo`lmaydi.Undosh 
tovushlar og`iz bo`shlig`ida hosil bo`ladi, o`pkadan keladigan havo turli to`siqlarga 


uchraydi,  musiqaviy  ohangga  ega  emas.  Undoshlarda,  asosan,  shovqin  ustun 
turadi, unlilarda esa ovoz.  
   Har  bir  til  o`ziga  xos  unlilar  tizimiga  ega.    Tildagi  unlilar  tizimi  vokalizm  
(latincha unli, ovozli degan ma‟noni bildiradi) deyiladi. Tilda unlilar o`zi alohida 
bir  tizimni,  paradigmani  tashkil  qiladi  va  fonetik  paradigmaning  bir 
mikrosistemasini tashkil etadi. Tilning ko`tarilish darajasi (yuqori, o`rta, quyi) va 

Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   186




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish