Abu rayxon beruniy asarlarida diniy marosimlarning yoritilishi

Asarlari: «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» (taqvim va yil hisobi, shuningdek, sug‘diylar, qadimgi xorazmliklar, forslar, yunonlar, yaxudiylar, xristianlar va musulmonlarning bayramlari, urf-odatlari to‘g‘risida ma’lumot beruvchi asar), «Geodeziya», «Quyosh harakatini aniqlash yo‘li», «Mineralogiya», «Saydana», «Hindiston» va boshqalar.

• Asarlari: «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» (taqvim va yil hisobi, shuningdek, sug‘diylar, qadimgi xorazmliklar, forslar, yunonlar, yaxudiylar, xristianlar va musulmonlarning bayramlari, urf-odatlari to‘g‘risida ma’lumot beruvchi asar), «Geodeziya», «Quyosh harakatini aniqlash yo‘li», «Mineralogiya», «Saydana», «Hindiston» va boshqalar.

• www.arxiv.uz

Abu Rayhon Beruniy Shamassiya rasadxonasida Yah'yo bbn Abi-mansur tomonidan 828-829 yillarda ekliptikaning (Quyoshning yulduzlar oralab yurgan yillik ko’rinma yo’li) osmon ekvatoriga og’maligini o’lchaganini va bu kuzatishlarda al-Xorazmiy ishtirok qilganini oozing “Gеodеziya” asarida kеltiradi. Ma'mun saroyida Xorazmiydan tashqari O’rta Osiyodan yana bir nеchta olimlar - al Marvеziy, al-Farg’oniy va al-Javhariylarning ishlagani ma'lum. Bulardan al-Marvеziy Marvlik bo’lib,

• www.arxiv.uz

Beruniy O‘rta Sharq olimlari orasida birinchi bo‘lib Yerning dumaloq shaklda ekanligini isbotladi va Yer Quyosh atrofida aylanadi, degan fikrga keldi. U Yer shari o‘lchamini aniqladi, 5 metrli globus yasadi, dunyo xaritasini chizdi. Dunyoning qayerida qanday boyliklar borligini, dengiz suvining har kuni ikki marta qalqib-qaytib turishini, Oy va Quyosh tutilishlari­ning sababini soddagina qilib izohlab berdi.

• www.arxiv.uz

Beruniy ilm-fanning buyuk homiysi va muxlisi edi. Mamlakatning obodonchiligi ilm-fanning gullashiga bog‘liq, odamning baxti esa uning bilim va ma’rifatida, deb yozadi. Beruniy ma’rifat dushmanlariga, qoloq urf-odatlarga, adolatsizlikka murosasiz edi. Buyuk olimning ko‘pgina asarlari o‘sha zamonlarda yashab o‘tgan xalqlarning ijtimoiy, xo‘jalik, siyosiy hayotida butun bir qomus bo‘lib xizmat qilgan. Beruniyning jahon fani oldidagi buyuk xizmatlari jamoatchilik tomonidan e’tirof etilgan. Uning yubileylari ko‘p mamlakatlarda nishonlanadi, tug‘ilgan shahri, O‘zbekiston Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik instituti,Toshkenttexnika universiteti Beruniy nomi bilan atalgan.

• www.arxiv.uz