Abituriyentlarga qulayliklari



Download 4,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/80
Sana21.01.2022
Hajmi4,08 Mb.
#396427
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   80
Bog'liq
DNK masala

 

Oqsilning xossalari 

 

Oqsil molekulasining fizik-kimyoviy xossalari uning yuqori  molekulyar geteropolimer bo„lishidan kelib chiqadi. Oqsil 



molekulasi  faqat aminokislotalardan tuzilgan bo„lsa ham bu monomerlar  bir xil emas, oqsil molekulasi tarkibida bir-

biridan farq qiladigan  20 xil aminokislota turli miqdorda va nisbatda uchraydi. Oqsil tarkibida 

aminokislotalar bir necha marta takrorlanib keladi. Shu  sababli tabiatda oqsillarning xillari cheksiz. Ichak tayoqchasi 

bakteriyasining  3000 ga yaqin oqsil molekulalari mavjud bo„lsa, odam organizmida oqsillarning xillari 5 000 000 ga 

yetadi. 

Har bir tur oqsillari boshqa tur oqsillaridan ozmi-ko„pmi farq qiladi. Turlar bir-biridan qancha uzoq bo„lsa, ularning 

oqsillari orasidagi farq ham shuncha uzoq bo„ladi. Oqsil molekulalari noqulay sharoitda, kislota, ishqor, tuzlar, yorug„lik, 

mexanik ta‟sirlardan buziladi. Ko„p hujayralar tarkibida juda kam miqdorda uchraydigan oqsillarni ajratib olish, tozalash, 

tekshirish, takomillashgan laboratoriya metodlari, asbob va apparatlarni talab qiladi. Bunda oqsillarni xromatografiya, 

elektroforez, gellar orqali filtrlash, ultratsentrifugada differensial cho„ktirish, nishonlangan atomlardan, avtomatik 

analizatorlardan foydalaniladi. 

Shuning uchun oqsillarni va hujayradagi funksiyalarini o„rganish oqsillar kimyosining ajoyib texnik darajasidan ham 

xabardor bo„lishni talab etadi. 

 

Oqsil molekulasining, molekula massasining pastki chegarasi 6000 dalton, yuqorigi chegarasi 1000000 dalton va undan 



ham katta. Oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalarning o„rtacha molekula massasi taxminan 138 ga teng, ular o„zaro 

peptid bog„I hosil qilganda bir molekula suv H2O ajralib ketganligi tufayli ularning molekulyar massasini 120 deb qabul 

qilinsa bo„ladi. Molekulyar massasi 30000–50000 ga teng o„rtacha oqsil taxminan 300–400 aminokislota qoldig„idan 

tuzilgan (300x120=36000), ko„pincha bitta polipeptid zanjiridan tashkil topgan bo„ladi. 

 

Oqsil molekulalarining o„lchami ham juda katta. Juda kichik o„lchamlarni hujayra komponentlari, molekulalar, atomlar 



orasida- gi bog„lar, masofalar, nur to„lqini uzunligini nanometrlar –10-9 m, 1 m ning milliarddan bir qismi; 1 mm 10 m3 

ning milliondan bir qismi va 1 mkm 10-6 m ning mingdan bir qismi bilan ko„rsatish qabul qilingan. Bu o„lchamda 

oqsillarni boshqa mayda obyektlar va molekulalar bilan taqqoslansa quyidagi qator kelib chiqadi: atom- ning kattaligi 0,1 

nm, aminokislota 1 nm, oqsil molekulasi 5–10 nm,  viruslar  10–100  nm,  bakteriyalar  hujayrasi   

0,3–0,9  mkm, eritrotsitlar 10 mkm. 

 

 

Oqsillar molekulasining tuzilish darajalari. 

 

Har  bir  aminokislotaning  uzunligi  3A0  (Angstrem)  ekanligini  nazarda  tutsak,  bir  qancha 

aminokislotalardan  iborat  oqsilning  uzunligini  tasavvur  qilish  mumkin.  Bunday  uzunlikka  ega  oqsil 

molekulasi hujayraga qanday sig‘ishi mumkin?, degan savol tug‘ilishi  mumkin.   

Oqsil  makromolekulasining  strukturasida  tuzilishining  bir  necha  xillari  farqlanadi.  Bulardan  birinchisi 

oddiy  peptid  bog„lar  yordamida  o„zaro  bog„langan  aminokislotalar  zanjiridir.  Bu  struktura  oqsilning 

birlamchi  strukturasi 

deyiladi.  Oqsilning  birlamchi  strukturalari  odatda  o„zgarmas,  irsiy  belgilangan 

bo„ladi.  Hujayrada  oqsillar  birlamchi  chiziq  shaklda  bo„lmay  balki,  o„ralgan,  spiralsimon,  globulyar, 

ipsimon  fibrillyar  shakllarda  bo„ladi.  Oqsillarning  to„rtta  strukturasi  mavjud.  Ular  birlamchi,  ikkilamchi, 

uchlamchi va to„rtlamchi strukturalardir 

 

 




Download 4,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish