Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Yomg‘ir - ulkan  ko‘ngil daraxtining

27

---

peg'ayotgan xazon va rangpar yaproqlaridir.

K r o n   to‘lib qolgan bu yaproqlarning 

■ r  bir so‘nayotgan hujayrasiga 

p b r bir yaproq simobday og‘ir, 

v rzingga keltirib uradi shamol bu yaproqlarni. 

k o g a  sanchiladi mavhum hijronning 

*j«>izlikning xazon faslida

■bddiylashgan tikanaklari. 

(«Ayolg‘u», B-227)

I  Manzara  (peyzaj)  orqali  tuyg‘ulami  ifodalamoqchi  bo‘lgan  shoir  shu 

H tearadan  tuygan  kayfiyatini, topgan  falsafasini  o‘quvchiga ko‘chirib  bilmog'i, 

K i g  tuyg‘ulariga turtki bermog‘i, qalbida yangi umrini yashashda davom etmog‘i 

■ sm .  Faxriyor  ijodida  peyzaj  orqali  favqulodda  obrazlar  yaratish,  falsafiy 

Hriiohada  yuritish,  tabiat  bilan  til  topishish  go‘zal  tarzda  amalga  oshiriladi. 

Bcyida shoiming bahor tasviri  aks ettirilgan “Uch bitik” idan parcha keltiramiz: 

B cx tlan ar uzlatgir bogMar,

■riniarda yashil izdihom.

[Turaklarda ishqlanar dog‘lar 

Wusibatlar arir -  kuz degan...

■ftxriyoming  so‘z  va  uning  yordamida  ifodalanayotgan  tuyg'uni  jilolantirish 

krasidagi  mahorati  shundaki,  u  so‘zlar  tashiydigan  odatiy  ma’nolami  tubdan 

Ifzgartirib yuboradi. Ularga tamomila yangi mazmun va sezimlar yuklaydi» degan 

■fitaniqli  adabiyotshunos olimimiz Q. Yo‘Idoshev o‘zining Faxriyor she’riyatiga 

r^g'ishlangan  «Inja  tuyg‘ular  jilosi» 

maqolasida.  Darhaqiqat,  shoir  bahomi 

if g ‘onish emas, tirilish fasli, yaratuvchanlik fasli degan fikrini poetik ifodalashda 

k n g   yillik  haqiqatga  tamoman  o‘zgacha  yo‘sinda  yondashadi.  Ya’ni,  aslida 

asasih 

(jonbaxsh nafas egasi, tiriltiruvchi) Iso alayhissalom emas, balki bahordir... 

k r o , shoir yaratgan haqiqatda ezgulik, nurli e’tiqod, imon yo‘lida shahid ketganlar 

ifzlari  kabi  go'zal  bahor  bilan  birlashib, 

umr  dashtining  boqiy  va  yorug‘ 

iaqiqatiga aylanaveradilar, degan mazmun bordek: 

llaysalaming qiyoq tilida

28

---

Toshlar erir no w o t misoli. 

ifixlami sug‘urar qo‘lidan 

■ b s ih  bahor shahid Isoning.

B priyor  ijodida  so‘zlam i  k o ‘chma  m a’noda  qo'llash,  iboraning  kamida  ikki 

e * n o d a   kelishi,  ruhiy  kechinma  tasvirini  istiora,  metonimiya  kabi  she’riy 

B i ’atlar  va ramzlarda  berish,  so‘zlaming  oxirgi  bo ‘g‘inini  turlash  orqali  shakliy 

M gachalikka  erishish,  bir  so‘zni  ikki  turkumga  xoslashga  urinish  singaii 

B nisiyatlar kuzatiladi.

|Qp‘zigullar quyoshni emar,

Eon kabi izg‘ir pechaklar 

BWangoyoq turar-boy emas 

fihillariga kuygan chechaklar.

Borliq-matal, yo‘qlik ham-matal 

b y o h la r-e rk  - to'shalgan gilam.

Gullab yotar shu m o‘ja z  Vatan 

■Qo'llardagi kishani bilan.

E krlar va qadriyatlar o‘rtasidagi  qarama -  qarshiliklar naqadar keskinlashayotgan 

■ ‘lmasin, bahor (yoki uning timsolida xolis ezguliklar qila olguvchi inson ramzi) 

«o*z  holicha  gullab  yotadi»,  u  hech  kimdan  manfaat  kutmaydi,  u  har  qanday 

eaydakashliklardan baland turadigan, o ‘z  e’tiqodida sobit ruh sohibi:

Sen bahorga tosh otgan kuning.

Daraxtlari kurtak otadi... 

(«Ayolg‘u», B-50-51.) 

deydi shoir.

Poetik  ifoda  madaniyati  odamzod  orzu-istaklari,  maqsad  -intilishlarini 

letakror  estetik  mezonda  baholash  garovidir.  Shunday  ekan  hamisha  sir- 

pnoatlarga  oshno  nazm  tabiatini  tahlil  hamda  tadqiq  etish  kuehli  m a’naviy 

efatiyojlami keltirib chiqaraveradi.

Davming badiiy-estetik tafakkurga ta ’siri ham da ijodkoming hayotni badiiy 

idrok etishi,  obrazlarda qayta jonlantirishida,  o‘z fuqarolik pozitsiyasini namoyon

---

■ A ida uslubning  ahamiyati  hamda  ijodkor uslubini yuzaga keltiruvchi  omillar 

■jpdagi fikrlarimizni  shunday