Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Skandinaviya mamlakatlari Shvetsiya. Finlandiya, Narvegiya, Daniya turizmi.
1980 yillardan boshlab skandinaviyada ishbilarmonlar turizmi juda tez rivojlana boshladi. Chet mamlakatlardan kelgan mehmonlarning 1/3 qismini Skandinaviyaga tegishli boshqa mamlakat fuqarolari tashkil qiladi. Buni esa o’z shaxsiy turistik mahsulotlarini rivojlantirayotgan mahalliy turistik tashkilotlarning faol ish natijalari deb hisoblash lozim. Bu yerda Shubhasiz mamlakatlar orasidagi madaniy tafovutlar va mahalliy qonunlar muhim rol o’ynaydi. Skandinaviya mamlakatlarini turizm bozorini ta’minlovchi asosiy mamlakatlar Shimoliy Amerika mamlakatlari hisoblanadi. XIX asrda Skandinaviyadan Shimoliy Amerikaga katta emigratsiya uyushtirilganligi natijasida ushbu ikki hudud orasida madaniy aloqalar o’rnatilgan.
1) Shvetsiya davlatining turizm iqtisodi
Dunyo haritasini kuzatsangiz Yevropa qit’asining shimoliy qismida o’ljasiga tashlanayotgan yo’lbarsga o’xshab ketadigan quruqlikni ko’rasiz - bu Shvetsiyadir. Bu quruqlik qadimdan Skandinaviya deb yuritilib kelingan. YArim orolning bir qismida Birlashgan millatlar tashkiloti toifalashtirishiga ko’ra. eng rivojlangan davlatlarning biri - Shvetsiya joylashgan. Bu iqtisodiy baquvvat. Aholisi farovon yurtning hududi yarim orolning 60%ni egallaydi. hududi - 450 kv.km. Mamlakat hududining 54% o’rmonlar. 16% tog’lar. 9% ko’llardan iborat. Aholisi 9 mln. kishiga yaqin bo’lib. uning bir millionini muhojirlar tashkil etadi. Yevropa Ittifoqi a’zosi. Mamlakatning keyingi vaqtdagi yerishgan iqtisodiy muvaffaqiyati butun dunyoga “Shvetsiya modeli” nomi bilan mashhur bo’lgan. Bizning respublikamiz Shvetsiya bilan taqqoslanganda. hududi qariyb teng bo’lsa-da. ammo bu ikki mamlakatning jo’g’rofiy o’rni. tabiiy boyliklari.
Mamlakatning 80-yillardagi rivojlanishi. 1983 yildan beri Shved iqtisodiyotida uzluksiz o’sish qayd qilinishi shuni ko’rsatadiki. Shved modeli sharoitga moslasha oladi. Bu bilan u o’zining hayotiyligini isbot qildi. Shuni ta’kidlash kerakki. Shved modeliga 50-yillarning boshlarida asos solindi va keyinchalik sotsial-demokratlar iqtisodiy siyosatining muhim o’zagi bo’lib kelmoqda. Shved modeli shunga asoslanadiki. davlat firmalarning ishlab chiqarish faoliyatiga aralashmaydi. mehnat bozorida faol siyosat yurgizadi. bozor ijtimoiy-iqtisodiy chiqimlarini iloji boricha kam miqdorda sarflaydi. Modelning yana bir muhim tomoni shundaki. xususiy tarmoq ishlab chiqarishini yuksak o’stirish. xalqning turmush darajasini yaxshilash. soliqlar tizimi orqali davlat tomonidan olingan foydaning iloji boricha ko’proq qismini aholiga bo’lib berishni nazorat qiladi. Bunda asosan jamoa pul fondlari va infratuzilma unsurlariga ko’proq yon bosiladi. O’z navbatida soliqlar va davlat harajatlari orqali milliy daromadning taqsimoti iste’mol qilinishi va qayta bo’lib byerilishida davlat roli tobora oshib bordi. Shuning uchun ham bunday faoliyatni “funksional sotsializm” deb atashmoqda. Shved modelining bu jihatlari mamlakatimiz faoliyatida o’rin olsa. foydadan holi bo’lmaydi.