А д а б и й портрет абдуғафур расулов озод шарафиддинов

ка дарҳол эътибор беради. Поэзия ва драма- 
тургия танқидчилиги ҳам жанр талабларига 
қай даражада риоя қнлинаётганлигини кузз- 
тиб боради. Афсуски, танҳидчилик жанрлари- 
га жиддий эътибор бериш, ҳар бир шаклнинг 
талабларига риоя қилиш, уни изчил кузатиб 
бориш ҳануз ссзилмайди. Танқидчи кўпинча, 
қандай шаклда бўлмасин, фикрини ифода қи- 
лишгагина интилади. Гоҳо бир мақоланинг 
ўзида ҳам обзор, ҳам бадиня, ҳам проблема- 
тик тадқиқот жанринннг белгилари сезилиб 
туради. Танқидчилик маданиятини кўтаришда, 
маҳорат масалалари ҳақида гапирганда жанр 
талабларига риоя қилинишини ҳам назарда 
тутиш жоиз. Ҳознрги танқидчилигимизда ҳам- 
ма таиқидчилар ҳам жанр қонуниятларидап 
келиб чиқиб иш кўравермайдилар. Озод Ша- 
рафиддинов танқидчилнк жанрларини тўла ту- 
шунувчи, уларнинг ички тузилишига риоя қи- 
лувчилардан бири. Унинг тадқиқот мақоласн 
обзордан, эссеси тақриздан аниқ белгилар 
билан ажралиб турадн. Мана, О. Шарафнд- 
диновнинг жиддий асарларидан яна бири— 
«Йиллар ва йўллар». Бу асарни жанрига кўра 
илмий-тематик обзор дейиш ўринли. Узоқ та- 
рих, бой анъаналарга эга бўлган адабиётни 
баҳолашда, тажрибаларни умумлаштиришда 
обзор жанри муҳим ўрин эгаллайди. Танқндий 
обзорнинг илк намуналарини X IX аср рус тан- 
қидчилигида учратамиз. 1815 йнлда «Ватаи 
ўғли» журналида обзорнинг дастлабки наму- 
наси кўзга ташланади. Танқидчилардан Бес- 
тужев-Марлинский, И. Киреевскийлар илк об- 
зорларнинг 
муаллифлари 
бўлганлар. 
Улар 
ижодида обзорнинг хронологик ва тематик 
турлари учрайди. Обзор жанри адабиёт тарақ-
47
www.ziyouz.com kutubxonasi

---