A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Mehnatga to’lanadigan haq mehnat bahosidir. 
Mehnatga to’lanadigan haq 
miqdori  bozor  omillari,  birinchi  navbatda  talab  va  taklif  ta’siri  ostida  shakllanadi. 
Ishchi  kuchining  bahosi  esa  quyidagicha  shakllanadi.  Ushbu  konseptsiyaga  binoan 
bozor  iqtisodiyoti  umumiy  nazariyasi  asosida  mehnat  bozorida  tovar  narxi  ortishi 
bilan tovar taklifi ortib boradi, tovarga talab esa tovar narxi arzonlashishi bilan ortib 
boradi.  Bu  mehnatga  haq  to’lash  ko’payishi  bilan  ishchi  kuchi  taklifi  ortib  boradi, 
mehnatga haqto’lash kamayishi bilan ishchi kuchiga talab ortadi (9.11- rasm). 
                                                        
1
 
O’zbekiston Respublikasi Mehnat qonunchiligi bo’yicha me’yoriy-xuquqiy hujjatlar to’plami. T.: O’zbekiston, 2006, Б. 136.
 

---

 
176 
  Ushbu jadvalga muvofiqagar ish haqi miqdori “I
1
” darajasida bo’lsa 
mehnat bozorida nima ro’y berishini ko’rib chiqaylik. Bunda talab (1 nuqtasi) katta, 
taklif esa (2 nuqtasi) kichik bo’ladi. Ana shu holda talab taklifdan ancha ortib ketadi, 
ya’ni mehnat bozorida ishchi kuchi taqchilligi ro’y beradi. 
 
Bu  ish  beruvchilarni  xodimlarni  ishga  jalb  etish  uchun  ular  mehnatiga 
haqto’lashni oshirishga majbur qiladi. Natijada mehnat bozorida mehnatga haqto’lash 
miqdori ortadi. 
Ishchi  kuchiga  talab  ish  kuchiga  taklifiga  teng  bo’lgan  holatdagi  ish  haqi 
miqdori