7–laboratoriya mashg’uloti gul tuzilishi va tiplari. Gul formulasi va diagrammasi. To‘pgullar morfologiyasi. Changlanish va urug‘lanish. Qo‘sh urug‘lanish jarayoni darsning maqsadi

7–LABORATORIYA MASHG’ULOTI

GUL TUZILISHI VA TIPLARI. GUL FORMULASI VA DIAGRAMMASI. TO‘PGULLAR MORFOLOGIYASI. CHANGLANISH VA URUG‘LANISH. QO‘SH URUG‘LANISH JARAYONI

Darsning maqsadi: Gulning tuzilishi bilan tanishish. Gulning formulasi va diagrammasini tuzish ko’nikmasini shakllantirish.

Umumiy tushunchalar: Gul kelib chiqishiga ko’ra shakli o’zgargan, qisqargan novdadir. Gul barg qo’ltig’ida gulkurtakdan hosil bo’ladi. Gullar shaklan turli - tuman bo’lishiga qaramay asosan quyidagi qismlardan iborat bo’ladi: gulband, gul o’rni, gulkosa, gultoj, changchi va urug’chi.

Gulband uzun yoki qisqa bo’lishi mumkin. Agar gulda gulband juda qisqarib ketgan bo’lsa, bandsiz yoki o’troq gul deyiladi. Gulbandning oxiri gul o’rni bilan tugaydi. Gul o’rni yassi, botiq yoki qabariq holatlarda uchraydi. Gul o’rniga tashqi tomonidan kosachabarglar birikadi. Kosachabarglar to’plami gulkosa deb ataladi. Ular ko’pchilik hollarda yashil rangda bo’ladi. Kosachabarglardan keyingi qatorda turli ranglarda bo’luvchi tojbarglar joylashadi. Agar gulda ham gulkosa, ham gultoj bo’lsa, bunday gullar qo’sh gulqo’rg’onli deb ataladi. Ayrim gullarda gulkosa va gultojlar bir xil rangda bo’lib, bu holatda oddiy gulqo’rg’onli gul deyiladi. Ba’zi o’simliklarda gulqo’rg’on bo’lmaydi, chunki kosachabarglar va gultojlar reduktsiyalanib ketgan bo’lib, bunday gullar qo’rg’onsiz gullar deb nomlanadi.

Kosachabarglar gulqo’rg’onning tashqi doirasida joylashib, tojbargdan rangining yashilligi va hajmining kichikroq bo’lishi bilan ajralib turadi. Kosachabarg chetlarining qo’shilib ketgan yoki ketmaganligiga qarab, gulkosalar tutashbargli va ayrim bargli gulkosalarga ajratiladi.