7-sinflar uchun geometriya fanidan “To’g’ri burchakli uchburchakning xossalari ” mavzusida yozgan bir soatlik

V. Darsning texnologik xaritasi:

T/r	Dars bosqichlari	Vaqti
1	Tashkiliy qism	3
2	O’quvchilarni o’tilgan mavzularni takrorlash asosida yangi mavzuga tayyorlash bo’yicha savollar	8
3	Yangi mavzu bo’yicha aqliy hujum o’tkazish, yangi mavzu mazmunini tushuntirish	16
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	15
5	Dars yakuni va baholash	2
6	Uyga vazifa	1
	Jami	45

VI. Darsning borishi:
Tashkiliy qism. O’qituvchi o’quvchilar bilan salomlashadi. O’quv xonasining tozaligini tekshiradi, xonani ko’rgazmali qurollar, texnik-axborot vositalar bilan jihozlanishi, o’qitiladigan mavzuga mosligiga e’tibor beradi. Navbatchini aniqlab, davomatni tekshiradi. O’quvchilarning tayyorgarligi (kitob, daftari, ruchka kabi o’quv qurollari va qiyinishi)ni tekshiradi hamda dars qiziqarliroq bo’lishi uchun sinfni uch guruhgabo’lib ularga “Xorazmiy”, “Pifagor” va “Evklid” deb nom qo’yib oladi.


O’tilgan mavzuni takrorlash. Bu bosqichda o’qituvchi o’quvchilarni bilimlarini qayta esga olish uchun savollar beradi .Bunda har bir guruhga ikkitadan o’tilgan mavzu bo’yicha savollar beriladi va baholab boriladi.
Savollar:

1. 
   Uchburchakning ichki burchaklari yig’indisi necha gradus ?
   
2. 
   Uchburchakning ikkita burchagi o’tmas bo’lishi mumkinmi(izoh) ?
   
3. 
   Uchburchakning ikkita burchagi yig’indisi 90 gradus bo’lishi mumkinmi?
   
4. 
   Burchaklari bo’yicha ucburchaklar necha turga bo’linadi ?
   
5. 
   Teng yonli uchburchakka ta’rif ?
   
6. 
   Uchburchak medianasi vazifasi ?
   

Bu bosqichda o’qituvchi o’quvchilarni bilimlarini qayta esga olish uchun savollar beradi. Yangi mavzu nomini aytadi va dars o’tish rejasi, darsning maqsadi bilan o’quvchilarni tani
Yangi mavzu bo’yicha aqliy hujum o’tkazish, yangi mavzu mazmunini tushuntirish.

Bitta burchagi to’g’ri, ya’ni 90 bo’lgan uchburchakni to’g’ri burchakli uchburchak deb atagan edik. Bunday uchburchakda to’g’ri burchak qarshisidagi tomon gipotenuza, qolgan ikki tomon esa katetlar deb ataladi. To’g’ri burchakli uchburchak boshqa uchburchaklardan farqli alohida xossalarga ega.

1-xossa. To’g’ri burchakli uchburchakning qolgan ikkita burchagi o’tkir bo’lib, ularning yig’indisi 90 ga teng.

1-masala. To’g’ri burchakli uchburchakning 30 li burchagi qarshisidagi kateti gipotenuzasining yarmiga teng. ABC to’g’ri burchakli uchburchakda ACB = 90 va ABC = 30 bo’lsin. U holda 1-xossaga ko’ra BAC = 60 bo’ladi.

2-xossa. To’g’ri burchakli uchburchakning katetlaridan biri gipotenuzaning yarmiga teng bo’lsa, u katet qarshisidagi burchak 30 li bo’ladi.

2-masala. ABC to’g’ri burchakli uchburchakda C — to’g’ri burchak, AB = 12 va CD =DB bo’lsa, CD ni toping.

ACD = α, DCB = β desak, α + β = 90. Boshqa burchaklar, α + β = 90 (1-xossaga ko’ra). A = α. Demak, ADC — teng yonli uchburchak. Shuning uchun AD = CD = DB, ya’ni D nuqta AB kesmaning o’rtasi. Shuning uchun CD = AB /2 = 6.

3-xossa. To’g’ri burchakli uchburchakning gipotenuzaga tushirilgan medianasi gipotenuzaning yarmiga teng.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun savol, masala va topshiriqlar

Dars oxirida faol o’quvchilar baholanadi .

Uyga vazifa uchun o’tilgan 3 ta xossani o’rganish va 10 – misol(105-bet) beriladi.