5-jarayon 5-semenar mashg’ulot. Mavzu

Rivojlantiruvchi: Matematik boshqotirma ustida fikr-mulohaza yuritishga jalb
qilish orqali mantiqiy fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish.

Kutilayotgan natijalar Uch xonali sonlar, yuzliklar, ming haqida tasavvurga, yuzliklarni o‘qish va yozish malakasiga ega bo‘lish, berilgan tomonlariga to‘g‘ri to‘rtburchak perimetrini topishni uddalay oladilar.
Dars jarayoni va texnologiyasi
Dars bosqichi	Bajariladigan ish mazmuni	Metod	Vaqt
1-bosqich. Tashkiliy qism	0‘quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.	2 min
2-bosqich. Uy vazifa- larini tek shirish	46-darsda berilgan uy vazifalari tekshiriladi, o‘tilgan mavzu bo‘yicha suhbatlashiladi.	Suhbat	5 min
3-bosqich. Refleksiya (ehtiyojlami aniqlash	Raqam va son, ularning farqi, uch xonali sonlar, ularning birliklari haqida munozara qilinadi.	Munozara	3 min
4-bosqich. Yangi mavzu bayoni	Darslikdagi 295-297-misollarni yechish orqali uch xonali sonlar va ularni raqamlash, o‘nlik sanoq sistemasi tushuntiriladi, bu borada Al-Xorazmiyning buyuk ishlari haqida maTumotlar beriladi.	Savol javob	15 min
5-bosqich. Yangi mavzuni mustahkamlash	0‘quvchilar 298-300-topshiriqlarni bajaradilar. Zarur hollarda ularni bajarishda o‘qituvchi yordam beradi.	Mustaqil ish, savol-	15 min
6-bosqich. Baholash	Darsdagi faolligiga qarab o‘quv- chilar baholanadi.	3 min
7-bosqich. Uyga vazifa berish	301-misol va 302-masala uyga vazifa sifatida beriladi, tegishli ko‘rsatmalar beriladi.	2 min

Darsning borishi:
Bir xonali, ikki xonali va uch xonali sonlar, ularning xona birliklari haqida
ma’lumotlar beriladi. Darslikdagi 295-topshiriq orqah o‘nlikda nechta birlik
borligi, yuzlikda nechta o‘nlik borligi, yuzliklar qanday atalishi, ularni sanash
haqida ma’lumotlar beriladi va tushuntiriladi. Yuzliklar va ming sonlari qanday
o‘qilishi va yozilishi ko‘rsatiladi.
296- va 297-misollar o‘quvchilar bilan birgalikda savol-javob asosida og‘zaki
bajariladi. Shu asosda yuzliklar ustida amallar birliklar va o‘nliklar ustida amallar
kabi bajarihshi ko‘rsatiladi.
Al-Xorazmiyning matematika fani rivojlanishiga qo‘shgan hissasi haqida
o‘quvchilar bilan suhbatlashiladi. Awaliga o‘quvchilar Al-Xorazmiy haqida
to‘plab kelgan ma’lumotlami bayon qiladilar. So‘ngra 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
raqamlar arab raqami ekanhgi, bu raqamlardan ixtiyoriy sonlarni (masalan, 10, 17,
34, 48, 83, 100 sonlarni) hosil qihsh mumkinhgi, bularning hammasi o‘nlik sanoq
sistemasi deb atalishi, ular buyuk bobokolonimiz Muhammad al-Xorazmiy
tomonidan birinchi bo‘lib qo‘Uanilganhgi haqida ma’lumot beriladi.
Prezidentimiz Islom Karimovning «Yuksak ma’naviyat -yengilmas kuch»
kitobidan quyidagi matn o‘qib beriladi: «... Muhammad Muso Xorazmiyning
o‘nlik sanoq sistemasi, algoritm va algebra tushunchalarini dunyoga birinchi bo‘hb
ilm-fan sohasiga joriy etgani va shu asosda aniq fanlar rivoji uchun o‘z vaqtida
mustahkam asos yaratgani umuminsoniy taraqqiyot rivojiga qanday katta
ahamiyatga ega bo‘lganini barchamiz yaxshi bilamiz. Bugungi kunda
odamzodning ilm-fan va zamonaviy texnologiyalar borasida erishayotgan ulkan
yutuqlarini ko‘z oldimizga keltirar ekanmiz, beixtiyor ana shu buyuk
bobokolonimiz misolida bunday yuksak marralarga erishishda o‘zbek xalqining
ham munosib hissasi borhgidan qalbimiz iftixorga to‘ladi».
298- va 299-masalalar mustaqil yechiladi.
298-masalaning yechihshi:
1) Bahodirning otasi - 10-4 = 40 (yosh);
2) bobosi - 10 • 8 = 80 (yosh).
299-masalaning yechilishi:
(20 + 30) • 2 = 50 • 2 = 100 (sm).
300-topshiriqdagi boshqotirmaning javobi: 16.
301-misol va 302-masaia uyga berilib, ularni bajarish bo‘yicha tegishli
ko‘rsatmalar beriladi.
302-masalaning yechilishi:
70 : 5 = 14 (ta).
Darsdagi faolligiga qarab o‘quvchilar baholanadi.
Uyga qo‘shimcha topshiriq: 1) Yuzliklami o‘qish va yozishni mashq qilish; 2) AlXorazmiyning hayoti va ijodi haqida ma’lumotlar to‘plash.
Uyga vazifa : Mavzuni to’liq o’zlashtirish.