4-tema. Oyın qagıydası

ShEShIWShĐ TOP TASLAW 

1. Eger bir waqıtta eki komanda oyınshıları qag`ıydanı buzsa, yaki qandayda sebepler 

menen  oyın  toqtatılsa  ha`m  bul  jag`dayda  oyın  qag`ıydası  buzılsa  sheshiwshi  top  taslaw 

atqarıladı. 

2.  Sheshiwshi  top  taslaw  oyın  toqtatılg`an  orınnan  to`reshi  ta`repinen  u`shpelektin` 

dawısısız jerge urıw menen atqarıladı. Eger oyın da`rwaza maydanı menen erkin top taslaw 

sızıqları aralıg`ında toqtatılsa, onda erkin top taslaw (om.) sızıg`ınan baslanadı. 

3.  Sheshiwshi  top  taslaw  waqtında  ha`mme  oyınshı  to`reshiden  em.  uzaqlıqta  turıwı 

sha`rt. 

---

TOP TASLAWLARDIN’  ATQARILIWI 

1. Ha`r qanday  top taslaw atqarılıwı aldınan top, top taslaytug`ın oyınshının` komanda 

bolıwı sha`rt, basqa ha`mme oyınshılar qag`ıydag`a  tiyisli  jag`dayda o`z orınların iyelewi 

kerek. 

2.  Mu`yeshten  ha`m  jeti  metrlik  shtraf  tobın  taslag`anda  to`reshinin`  u`shpeleginen 

son` e sekundta atqarılıw kerek. 

3.  Erkin  top  taslaw  to`reshi  u`shpelegisiz  atqarıladı.  Eger  erkin  top  oyınshılardın` 

qag`ıydag`ı tiyisli  ornın  iyelemesten atqarılsa ha`m ol jag`day oyıng`a o`z ta`sirin  tiygizse, 

bir  waqıtta  to`reshi  oyındı  toqtatıp,  oyınshılar  qag`ıyda  buzılg`an  orınnan    erkin  top  

taslawdı  ta`kirarlaydı.  Bile  tura  top  taslaw  keshiktirilse,  oyınshı  ayıplı  bolg`anda,  oyınnan 

waqtınsha  shıg`arılg`anda  yamasa  diskvalifikatsiya  qılıng`anda  toqtatılg`an  oyın,  to`reshi 

u`shpelegi menen erkin taslawı arqalı atqarıladı. 

4. Ha`mme erkin top taslawdı atqarg`an waqıtta oyınshı bir ayaqlap bolsa da jerge tiyip 

turıwı  kerek.  Ekinshi  ayaqtı  jerden  ko`teriwi  ha`m  qoyıwı  yaki  ha`r  ta`repke  siltewi 

mu`mkin. 

5.  Top  taslawdı  atqarg`an  oyınshı,  topqa  basqa  oyınshılar  ha`m  da`rwazaman 

qaytqannan  son`  tiyiwi  mu`mkin.  Jeti  metrden  taslag`an  topqa  top  taslawdı  atqarg`an  

oyınshı  ha`m  onın`  sherikleri,  top    da`rwazadan  yamasa  da`rwazamannan  qaytqan  son`  

tiyiwi mu`mkin. 

6.  Mu`yeshten  da`rwazadan  ha`m  erkin  top    taslag`anda  qolın  top  penen    shegarada, 

maydan  shegarasınan  shıg`arıwı  mu`mkin,  lekin  top  taslawdı  atqarıwshı  oyınshı    oyın 

maydanında turıwı sha`rt. 

7.  Top  taslaw  tu`rlerinin`  atqarılıwında  qarsılas  komanda  oyınshıları  top  taslawdı 

atqarıwshı oyınshıdan em. uzaqlıqta turıwı sha`rt. 

8.  Top  taslawdı  atqarıwshı  oyınshının`  qolınan  top  shıg`ıwı  menen  top  taslang`an 

esaplanadı. 

OYIN TO`REShĐLĐGĐ 

1.  Ha`r  bir  oyındı  o`tkeriw  ushın  to`mendegi  to`reshiler 

belgilenedi`  maydanda  2  to`reshi,  sekretar`  ha`m  to`reshi 

sekundomerist. 

2.  To`reshiler  oyınshılar  maydang`a  shıqqannan  baslap  o`z 

huqıqlavrınan  paydalana  baslaydı.  Oyın  o`tkeriw  ushın 

to`reshiler  ha`mmesi  birdey  juwapker.  To`reshiler  waqtı,  oyın 

waqtı menen birge juwmaqlanadı. 

---

ESLETPE` 

eger  oyınshı  oyın    tamamlang`annan  son`  maydannan  shıg`arda    qarsılas  

komanda  oyınshısına  yaki  to`reshige  sportshıg`a  say  bolmag`an  qatnasta 

bolsa,  oyın  tamam  bolg`an  bolsa  da,  bunday  qattı  ha`reketler  maydan 

sırtında bolsa da, eskertiw beriw huqıqı o`z ku`shinde boladı. 

3.  To`reshiler  oyın  baslanbastan  aldın  maydan  jag`dayın  tekseriwi  kerek.  Maydan 

to`reshileri  oyındı  basqaları  ha`m    toqtatılıwları  mu`mkin.  Ha`tteki  eger  olar  lazım  tapsa, 

ha`r qanday jag`dayda (maydan  jag`dayı, hawa-rayı naqolaylıg`ı) oyındı toqtatıp qoyıwg`a 

haqısı  bar.  Bunday  jag`dayda  to`reshiler  jarıs  o`tkeriwshi    ja`miyetke  oyın  toqtatılıwı 

tuwralı akt du`zip beriwi lazım. Toqtatılg`an oyın ja`rdemshiler oyın o`tkeriwge jaqsı sha`rt-

sha`rayat tuwdırılg`an son` baslanadı. 

4.  To`reshiler  maydanda  ila`jı  barınsha  sonday  ha`reket  qılıwı  kerek,  olardan  biri  top  

penen  bolg`an  oyınshıg`a  ha`m  onın`  qarsılaslarına  tolıq  na`zerley,  ekinshisi  oyında  sol 

waqıtta ha`m berilgen basqa qolaylıqlardı erkin na`zerde tuta alg`an. Bunday qolay ha`reket  

sxeması bolsa alıw ushın to`reshilerdin` bir maydannın` ortası menen  erkin top (om.) taslaw 

sızıg`ı  aralıg`ında  (hu`jimshi  komanda  artında)  ekinshisi  oyınshılarg`a  kesent  etpesten 

qorg`anıwshılar  da`rwazası  janında    bolıwı  kerek.  Qorg`anıwshılar  hu`jimge  o`tkende, 

maydanda  turg`an  to`reshi  tezlik  penen  qorg`anıwshı  komanda  da`rwazanı  janına,  sol 

waqıtta  shekem  da`rwaza  janında  turg`an  to`reshi,  hu`jim  baslag`an  komanda  arqasına 

keliwi kerek. 

To`reshiler qarar shıg`arıwda birdey huqıqqa iye. To`reshiler bir komandanı jızalawda 

eki  tu`rli    hu`kim    shıg`arsa,  olardan  en`    awırı  qollanıladı.  Eger  to`reshiler  bir  waqıtta 

qag`ıyda  buzılg`anlıg`ın  bir-birine  qarama-qarsı  anıqlasa,  birewi  hu`mjimshi  komandanı, 

ekinshisi  qorg`anıwshı  komandanı  ayıplasa,  bunday  jag`dayda  maydanda  turg`an 

to`reshinin`  qararı iske  asadı. To`reshiler qararı tasmiytin bir aytıladı. To`reshinin` qararın 

qag`ıydag`a qarama-qarsı dep biliwi, mu`mkin emes bul jag`day na`zerge alınbaydı. 

5. Oyındı baslag`an to`reshiler oyın aqırına shekem to`reshilik qılıwı kerek. 

ESLETPE` 

eger to`reshiler qandayda bir  sebepler  menen oyındı toqtatsa,  yaki   oyındı 

birotala    toqtatsa,  oyındı  basqa  to`reshi  dawam    ettiriwi  mu`mkin  emes. 

To`reshilerdi  tek    baxıtsız  ha`diyse  bolg`anda  g`ana  almastırıwg`a  ruxsat 

etiledi. 

6.  Sportshıg`a    say  bolmag`an  minez  qulqı  ushın  to`reshi  oyınshıg`a  tanbex  beriwi 

lazım,  ta`kirarlang`an  jag`dayda,  oyınshı  maydannan  waqıtsha  2  minutqa  yamasa  oyın 

aqırına shekem shıg`arıp jiberiledi. Oyın qag`ıydasın qopal buzg`an  oyınshı eskertilmesten 

maydannan shıg`arıp jiberiliwi mu`mkin. 

---

 

Eger  oyın  oyınshının`  sportshıg`a  say  bolmag`an  minez  qulqı  ushın  toqtatılsa,  onda 

erkin top taslaw menen dawam etedi. Toqtatılg`anda joytılg`an  waqıt oyınnın` sol yarımına 

qosıladı.Tamashago`yge apellyatsiya qılıw, hayyarlıq qılıw, to`reshilerge tamashago`ylerge, 

sheriklerine,  qarsılaslarına  hu`rmetsizlik  qatnasta  bolsa  sportshıg`a  say  bolmag`an  minez 

qulıq dep esaplanadı. Oyın to`reshisinin` u`shpelegi menen toqtatılg`annan son`, top da`rhal 

maydanda  qaldırılıwı  sha`rt.  To`reshi  u`shpeleginen  keyin  oyınshılardın`  toptı  joqarıg`a 

taslawg`a,  o`zi    menen  alıp  ketiwge    ha`m  basqa  ta`replerge  taslap  ketiwge  urınıwları, 

oyındı bile tura irkiw dep esaplanadı.  

Da`rwazag`a  toptı  kirgiziwge    kesent  etiw  da`rwaza  maydanında  turıw,  top  taslawg`a  

tayarlanıp  turg`an  oyınshının`  qolındag`ı  toptı  urıp  tu`siriwler  sportshıg`a  say  emes  minez 

qulıq  qatarına  kiredi.  Oyın  waqtında  sportshıg`a  say  emes  minez  qulıq  ushın  ha`r  bir 

oyınshıg`a  eskertiw  beriledi.  Eger  oyın  qag`ıydasın  buzsa  ha`m  ta`kirarlasa,  oyınshını  w 

minutqa,  al  sol  oyınshı  qag`ıydanı    buzıwdı  ta`kirarlasa  ja`ne  w  minutqa,  al  qag`ıydanı 

u`shinshi ret buzsa, onda aqırına shekem maydannan shıg`arıp jiberiledi. Bunday jag`dayda 

maydannan shıg`ıp ketken oyınshının` ornına, basqa oyınshı maydang`a kiriwi mu`mkin. 

Eger  jarıs  waqtında  oyınshının`  sportshıg`a  say  emes  bolg`an  minez  qulqı  ushın 

u`zliksiz ta`kirarlana berse, to`reshi oyınnan shıg`arıp jiberiwi mu`mkin. 

7.Oyınshının` to`reshige bolg`an qatnası ha`m sportshıg`a say bolmag`an  minez qulqı 

ha`r dayım  erkin top taslaw, eskertiw yamasa oyınnan shıg`arıp jiberiw menen jazalanadı. 

8.  Oyın  qag`ıydasın  buzg`an  oyınshı  2  minutqa  yamasa  oyın  aqırına  shekem 

maydannan  shıg`arıp  jiberiledi.  Oyın  aqırına    shekem    maydannan  shıg`arılıp  jibergen 

oyınshı,  maydang`a  qaytadan    kirgizilmeydi,  al  basqa  oyınshı  menen    almastıraladı.  Eger 

oyınshının`  2  minut  waqtı  oyınnın`  birinshi  yarımında    tamamlanbasa,  onda    ekinshi 

yarımında dawam etedi. 

 

ESLETPE` 

Oyınnan waqtınsha  shetletiletug`ın awısıq oyınshılar otıratug`ın orınlıqta 

bolıwı  kerek.  Oyınshının`  waqtı  to`reshinin`  u`shpelegi  shertilgen 

waqıttan baslap esaplanadı. 

 

 

9.  Oyınnan  shıg`arılg`an  yamasa  diskvalifikatsiya  qılıng`an  oyınshı,  shıg`arılg`an 

waqıtta oyınshı menen almastırıw mu`mkin emes. 

ESLETPE` 

Da`rwazaman  oyınnan  shıg`arılsa,  onı  awısıq  da`rwazaman  almastıradı, 

ornına  maydandag`ı  oyınshılardın`  birewi  (trenerdin`  ixtiyar  menen 

almastırıwı mu`mkin). 

---

  

10.  Oyınshı  shıg`arılg`an  waqıt  mu`ddeti  tawsılg`annan  son`  oyınshı  to`reshi 

sekretar` belgisi menen oyıng`a jiberedi. 

 

11.  Bile  tura  oyın  tempin  pa`seytirse  ha`m  oyındı 

irkiw  na`tiyjesinde  da`rwazanı  nıshanag`a  alıw  a`melge 

aspasa to`reshi to`mendegilerde a`mel qılıwı kerek` 

 

a) qag`ıyda birinshi ret buzılsa, komanda ag`zalarına 

eskertiw  beriw  ushın  toqtatılg`an  orınnan  qarsılaslar  erkin 

top taslaw menen oyındı dawam etedi 

 

b)  qag`ıyda  ekinshi  ma`rte  buzılsa,  oyındı  bile  tura 

irikken oyınshı 2 minutqa maydannan shıg`arıladı ha`m erkin 

taslaw belgilenedi 

 

v)  keyin  ja`ne  sol  jag`day  ta`kirarlansa  oyınker  

oyınshı  2  minutqa  oyınnan  shıg`arıladı  ha`m  top  taslaw 

belgilenedi. 

ESLETPE` 

Oyın  a`ste pa`seyiwine sebepshi bolg`an bir oyınshı, bir neshe ma`rte  

oyınnan shıg`arılıwı mu`mkin. 

12.  to`reshiler  forması  qara  ko`ylek  (shep  ta`repinde 

embleması),  kelte  qara  shortı  (diz  kiyim),  qara    getiri,  sport 

ayaq kiyiminen ibarat boladı. 

13e.  Maydandag`ı  to`reshiler  to`mendegi  jag`daylarda  

u`shpelek shertiwi mu`mkin` 

a) oyın baslang`anda 

b) da`rwazag`a gol bolg`anda 

v) oyın qag`ıydası buzılg`anda 

g) top qaptal ha`m jan ta`repler sızıg`ınan  shıg`ıp ketkende 

d)  da`slepki,  mu`yeshten  ha`m  jeti  metrlik  shtraf  tobın  taslaw  ha`m  urıwdı  atqarg`an 

waqıtta 

e) erkin  top taslag`anda 

j) bile tura oyındı a`ste pa`seytirgende, top taslag`anda 

z) oyınnın` birinshi yarımı tamamlang`anda ha`m sheshiwshi top taslag`anda 

14.  Maydandag`ı  to`reshiler  oyınshı  jaraxatlang`anda  o`z  ku`shi  menen  maydannan 

shıg`ıp  kete  almasa  ha`m  shıpaker  ja`rdeminde  mu`ta`j  dep  bilse,  da`rhal  oyındı  toqtatıw 

kerek. Jaraqatlang`an oyınshının` ornına awısıq oyınshı menen almastaraladı ha`m tez oyın 

dawam ettiriledi. Oyınshıg`a maydanda ja`rdem ko`rsetiw ushın  waqıt berilmeydi. 

---

Top maydannan shıg`ıp ketse yamasa komandasına jaraqatlang`an oyınshı bolsa, oyın 

toqtatıladı. Maydandag`ı to`reshiler, jaraqatlang`an oyınshıg`a da`rhal meditsinalıq ja`rdem  

beriliwin qadag`alaw za`ru`r. 

15.  Oyın  toqtatılg`annan  son`,  maydandag`ı  to`reshiler  oyın  na`tiyjesin  dag`aza  qılıp, 

protokolg`a qol qoyıwları kerek. 

16. Sekretar` protokol toltırıp, waqıt belgilewshi to`reshi menen oyınshılardın` oyıng`a 

shıg`ıwın tekseredi. To`reshi, sekundmerist to`mendegilerdi gu`zetedi` 

a) oyın waqtın 

b) oyınshılardın` durıs almastırılıwın 

v)  oyınnan  shıg`arlıg`an  oyınshılar  waqtın,  to`reshi,  sekundomerist  oyınnın`  birinshi 

yarımı  yamasa  ha`mmesi  tamamlang`annan    son`  anıq  dawıs  penen  yamasa  u`shpelek 

shertedi.  Oyınshılar  nadurıs  almastırılsa  sekundomerist  belgi  beredi  ha`m  maydandag`ı 

to`reshiler komandanı jazalaydı. 

17.  Maydandag`ı,  to`reshiler  oyın  qag`ıydasın  jaqsı  biliwleri  sha`rt.  Olar  ha`r  

tamanlama oylap ha`m a`dil hu`kim shıg`arıwı lazım.