tebranma konturlarida qo‘llanilishiga ham bog‘liq bo‘ladi. Tebranma kontur ishchi
diapazoni ortgan sari, odatda g‘altak induktivlik qiymati kamayadi. Induktivlik
va bikrligini, chiqishlar va o‘zakni mahkamlamligini, hamda shassiga qulay
mahkamlanishini ta’minlashi kerak. Karkas uchun material induktivlik g‘altagiga
qo‘yilayotgan talablardan kelib chiqqan holda tanlanadi. Katta quvvatli tebranma
konturlarida ishlatiladigan induktivlik g‘altaklari elektr jihatdan ham mustahkam
bo‘lishlari talab qilinadi. Induktilik g‘altaklari konstruksiyasi va karkas o‘lchamlari
turlicha bo‘lishi mumkin. Karkaslar yuqori chastotali press kukunlar, keramika,
polistirol va yuqori chastotali dielektriklardan tayyorlanadi. Keramikadan yasalgan
yig‘ma karkaslar glazur yordamida yopishtiriladi, so‘ngra kuydiriladi. Keramik
karkaslar uchun radiofarfor, ultraradiofarfor va steatit qo‘llaniladi.
Karkasdagi o‘yiq(kanavka)lar o‘ramlarni siljishiga olib keladiganmexanik ta’sirlarni
kamaytirishi natijasida induktivlik barqarorliginioshiradi. Kanavkali karkaslarda
misli, kumushlangan izolyatsiyasiz simlarqo‘llaniladi.
Sim chiqishlarini mahkamlash uchun karkasda tirqish yokimontajli lepestok
bajariladi.
O‘ram. O‘rta va uzun to‘lqin diapazonida ishlaydigan g‘altaklardaodatda
linsendrat sim, qisqa to‘lqinli g‘altaklar uchun esa bir tolaliemallangan simlar
qo‘llaniladi. Linsentrat–bu ipak bilan izolyatsiyalangan, emal bilan qoplangan
diametri0,07 ‚ 0,2 mm bo‘lgan katta miqdordagi(7tadan119 gacha) mis simlardan
tashkil topgan o‘ram.
Ekran. Ba’zi alohida tizimlar orasidagi parazit aloqalarni va tashqi magnit
maydonlar ta’sirini kamaytirish maqsadida, induktivlik g‘altaklari elektr o‘tkazuvchi
ekranlar bilan himoyalanadi.
O‘zgaruvchan magnit maydoni ta’sirida ekranda uyurma toklar induksiyalanadi.
Ular o‘z navbatda dastlabki maydonga qarama–qarishi yo‘nalgan magnit maydon
hosil qiladilar. Natijada g‘altakka tashqi magnit maydon ta’siri sustlashadi. Ekran
materialining solishtirma elektr qarshiligi qancha kichik bo‘lsa, bu maydon
shuncha katta bo‘ladi. Ekran ta’sirida yo‘qotishlar va g‘altakning xususiy sig‘imi
ortadi, induktivligi esa kamayadi. Ekran tayyorlashda kichik elektr qarshilikka ega
bo‘lgan materiallar–mis, latun va alyuminiy qo‘llaniladi.
Radio qabul qilgich va uzatish qurilmalarida ko‘pincha induktivligi boshqariladigan
g‘altaklar qo‘llaniladi. Chunki ular keng diapazon polosasida tebranma konturni
sozlovchi asosiy qism hisoblanadilar.
Bunday g‘altak o‘ramlarining bir qismi katta diametrli o‘zakka, qolgan qismi esa
kichik diametrli karkasga o‘raladi. Kichik g‘altak kattasini ichiga joylashtiriladi va
o‘qi katta g‘altak o‘qiga perpendikulyar joylashgan valikka mahkamlanadi, o‘ram
chiqishlari esa ketma– ket ulanadi. Valik buralganda g‘altaklarning o‘zaro ta’siri
o‘zgaradi va natijada induktivlik ham o‘zgaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: