3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги



Download 6,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/195
Sana07.04.2022
Hajmi6,7 Mb.
#533542
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   195
Bog'liq
JizPI 2-tuplam 09.04.2021

4-Шуъба.Кимёвий 
материаллар ва моддаларга ишлов бериш, қишлоқ хўжалик 
маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш технологиялари соҳасида инновациялар; 
 
Zn-Zr/ЮКЦ КАТАЛИЗАТОРИДА ПРОПАННИ АРОМАТЛАШ ШАРОИТЛАРИНИ 
ТАНЛАШ 
С.Ю. Бобомуродова., Холмўминова Д. А. 
Жиззах политехника институти 
 
Табиий ва нефть йўлдош газларини цеолитлардан фойдаланиб суюқ маҳсулотларга 
айлантириш мумкин. Цеолитни кимёвий ва термик модификациялаш орқали ароматик 
углеводородлар 
ҳосил 
бўлишининг 
селективлигини 
ошириш 
мумкин. 
Кимёвий 
модификациялашда цеолитга металл ионлари киритилади, термик модификациялашда эса
декатионланган ва таркибида металл тутувчи юқори кремнеземли цеолитларга ҳаво,водород ёки 
сув буғи билан юқори температураларда ишлов берилади 
Zn-Zr / ЮКЦ катализаторига ишлов беришга ҳароратнинг таьсирини ўрганиш натижалари 
пропаннинг ароматик углеводородларга айланиш жараёнининг фаоллиги ва селективлигига 
таьсири 1-жадвалда келтирилган.
1-жадвал
Юқори температурали шароитда ишлов берилган Zn-Zr / ЮКЦ –даги жараёнларнинг 
кўрсаткичларио, 
0

Т, 
0

Х, % 
А, % 
Маҳсулот бўйича селективлик, % масс 
Ҳ
2
Ч
4
Алк
ан
ла
р 
C
2
-C
5
Алк
ен
ла
р 
C
2
-C
4
Аренлпр 
550 
450 
26 
4,3 
7,9 
31,3 
36,7 
7,6 
16,5 
500 
67 
33,7 
5,6 
26,9 
12,9 
3,6 
53,0 
550 
92 
48,9 
4,3 
24,8 
12,7 
4,0 
54,2 
650 
94 
50,1 
4,4 
25,1 
13,5 
5,4 
52.8 
650 
450 
33 
5,3 
6,7 
37,5 
34,1 
5,6 
16,1 
500 
75 
39,9 
4,0 
25,7 
13,6 
3,5 
53,2 
550 
95 
52,9 
4,3 
24,6 
12,3 
3,1 
55,7 
650 
97 
53,2 
4,4 
25,0 
13,1 
3,8 
54,2 
750 
450 
22 
4,4 
7,4 
36,6 
29,4 
6,4 
20,2 
500 
62 
29,2 
5,2 
29,9 
13,5 
4,6 
46,8 
550 
91 
47,4 
4,6 
28,7 
10,7 
3,7 
52,3 
650 
98 
48,1 
4,9 
29,6 
13,4 
3,2 
48,9 
450 

1,9 
7,6 
21,2 
34,8 
15,8 
20,6 


68
850 
500 
25 
4,2 
9,8 
28,9 
26,6 
18,0 
16,7 
550 
67 
33,7 
5,0 
16,1 
12,8 
12,7 
54.6 
650 
82 
39,2 
4,7 
17,6 
13,9 
15,9 
47,9 
Эслатма:. Т- жараён температураси, Х-конверсия, А-Ароматик углеводородларнинг чиқиши. 
Келтириб ўтилган маълумотлардан кўриниб турибдики, Zn-Zr / ЮКЦ намунасида (550 °C) 
пропаннинг сезиларли конверсияланиш реакцияси 440 ° C ҳароратда бошланади, 500 °C ва ундан 
юқори ҳароратларда мақсадли маҳсулот –ароматик углеводородларнинг етарли даражада кўп 
ҳосил бўлишини кузатиш мумкиин.Қўшимча маҳсулотлар газсимон углеводородлар - метан ва 
этан,кам миқдорда водород ва C
1
– C
4
олефинлари ҳамда ароматик углеводородларга айланмаган 
пропандан иборат. Жараён ҳарорати ошиши билан пропан конверсияланиш даражаси ва ароматик 
углеводородлар ҳосил бўлиши селективлиги ошади. 650 °С ҳароратда рух ва цирконий 
алюминосиликат (550 °C) намунасида ароматик углеводородлар ҳосил бўлиш конверсияси ва 
селективлиги мос равишда 94 ва 52,8% га етади. 
Zn-Zr/ЮКЦ 
катализаторини 650 °С ҳароратда куйдириш унинг умумий ва 
ароматизацияловчи фаоллигининг ошишига олиб келади 500 °C реакция ҳароратида, унда ҳосил 
бўлган ароматик углеводородлар миқдори рух ва цирконий алюминосиликат (550 °C) 
намуналарига нисбатан 5,2% га ошади, 650 °C да пропаннинг конверсияланиш даражаси 97% 
бўлганда, максимал қийматга (54,2%) етади. Реакция маҳсулотларида метан ва енгил 
олефинларнинг миқдорини камаяди. 
750 °C ҳароратда куйдирилган рух ва цирконий алюминосиликат намунаси учун катализатор 
ароматлаш фаоллигининг бир оз пасайиши кузатилади. Реакция ҳарорати 550°C бўлганида амалда 
пропаннинг бир хил конверсияланишида унинг таркибидаги ароматик углеводородларнинг 
чиқиши рух ва цирконий алюминосиликат намунаси (550 °C) билан таққослаганда 3,9% га 
камаяди.
850°С ҳароратда ишлов берилган рух ва цирконий алюминосиликат намунаси учун пропан 
конверсияланиш даражасининг сезиларли пасайиши кузатилади, шу билан бирга унинг юқори 
ҳароратларда ароматлаш фаоллигининг анча юқорилиги сақланиб қолади. Шунингдек учун 550°C 
да рух ва цирконий алюминосиликат намунасида ароматик углеводородлар ҳосил бўлиши 
селективлиги (850°C) пропаннинг 67% ли конверсияланиш даражасида 54,6% ни ташкил этади. 
Ушбу катализаторда ҳосил бўлган маҳсулотлар таркибида етарли миқдордаги C
1
– C
4
олефинлар мавжуд бўлиб, жараён ҳароратининг 450 дан 650°С гача кўтарилиши билан уларнинг 
ҳосил бўлиш селективлиги 24,2% дан 12,7% гача ўзгариб туради. Бу 850°С да ишлов берилган Zn-
Zr / ЮКЦ катализатори фаоллигининг протонли кислота марказлари иштирокида содир 
бўлаётган олигомерланиш реакциясининг пасайганлигидан далолат беради(1-жадвал). 
Пропаннинг конверсияланишида ҳосил бўлган суюқ маҳсулотлар таркибини текшириш 
натижалари рух ва цирконий алюминосиликат намуналарида асосан бензол, толуол ва ксилол 
(БТХ фракцияси), C
8
-C
10
таркибли алкилбензоллар, шунингдек таркибида нафталин ва унинг 
ҳосилалари бўлган юқори молекуляр ароматик бирикмалар ташкил қилади. 

Download 6,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish