2-mavzu. Korxonaning asosiy fondlari

5.Chiqarilish koeffitsiyentini aniqlash:̵̵
K_{chiq. 1} = F_chiq./ F_y.b. =320/820 = 0,39
K_{chiq. 2} =520/920 = 0,56
K_{chiq. 3} =420/720 = 0,58
K_{chiq. 4} =620/820 = 0,75
K_{chiq. 5} =320/1020 = 0,31
K_{chiq. 6} =620/1220 = 0,50


6.Korrelyatsiya koeffitsiyentini aniqlash:
a) (x_i-x)(y_i – y) =dx  dy
dx₁dy₁=109,72216,67 = 23773,148
dx₂dy₂=89,7216,67 = 1495,37
dx₃dy₃=283,05 516,67 = 146245,37
dx₄dy₄=84,72116,67 = 9884,25
dx₅dy₅=101,94183,33 =18689,81
dx₆dy₆=465,27 683,33 =317939,81
⅀ dxdy = 518027,78

b) (x₁-x)² =dx²

dx₁² = 109,72² = 12038,9
dx₂² = 89,72² = 8050,07
dx₃² = 283,05² = 80120,48
dx₄² = 84,72² = 7177,85
dx₅² = 101,94² = 10392,67
dx₆² = 465,27² = 216483,41
⅀dx² = 334263,43

v) (y₁-y)² =d²

dy₁² = 216,67² = 46944,44
dy₂² = 16,67² = 277,77
dy₃² = 516,67² = 266944,44
dy₄² = 116,67² = 13611,11
dy₅² = 183,33² = 33611,11
dy₆² = 863,33² = 466944,44
⅀dy² = 828333,33

№	Fyil bosh	Fkiritilganas.f.qiymati	Fchiqarilganas.f.qiymati	Fyillik o‘rtacha (x) as.f.qiymati	Qchiqar. hajmi (y)	dx	dy	Fsam	Kyang	Kchiq	Rxy kor.koef.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1	820	Mart 420	Avgust 320	1036,67	1600	109,72	216,67	1,54	0,51	0,39
2	920	Iyul 620	Sentabr 520	1056,67	1800	89,72	16,67	1,7	0,67	0,56
3	720	May 320	Noyabr 420	863,33	1300	283,05	516,67	1,5	0,44	0,58	0,9844
4	820	Fevral 320	Dekabr 620	1061,67	1700	84,72	116,67	1,6	0,39	0,75
5	1020	Iuyn 620	Avgust 320	1248,33	2000	101,94	183,33	1,6	0,6	0,31
6	1220	May 820	Oktabr 620	1611,67	2500	465,27	683,33	1,55	0,67	0,5
⅀	5520	3120	2820	6878,3	10900

Asosiy fondlarning takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari quyidagi koeffitsientlar orqali ifodalanadi va o‘rganiladi:

1. 
   Asosiy fondlarning o‘sish koeffitsiyenti;
   
2. 
   Asosiy fondlarning qo‘shimcha o‘sish koeffitsiyenti;
   
3. 
   Asosiy fondlarning eskirish koeffitsiyenti;
   
4. 
   Asosiy fondlarning yaroqlilik koeffitsiyenti;
   
5. 
   Asosiy fondlarning safini to‘ldirish koeffitsiyenti;
   
6. 
   Asosiy fondlarning yangilanish koeffitsiyenti;
   

Asosiy fondlarning takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini “Asosiy vositalar harakati to‘g‘risidagi hisoboti” ma’lumotlari asosida hisoblaymiz. Ular quyidagi jadvalda keltirilgan.


Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risidagi
2021 yil ko‘rsatkichlari

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlanјich qiymati, mln.so‘m					Eskirishi, mln.so‘m			Qoldiq qiymati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	Kirim	Chiqim	Yil oxiriga qoldiq	Yil boshiga		Yil oxiriga	Yil boshiga		Yil oxiriga
1.Bino, inshoot, uzatish moslamasi	707,4	229,6	23,3	913,7	229,0		265,0	478,4		648,7
2.Mashina va jihozlar	275,0	49,8	32,3	292,5	119,8		112,0	155,2		180,5
3.Transport vositalari	74,4	51,3	2,5	123,2	27,4		29,2	47,0		94,0
4.Ishchi va maxsuldor chorva mollaollari	1373.7	1027,5	453,9	1947,3	-		-	1373,7		1947,3
5.Boshqa asosiy fondlar	64,6	1,4	2,8	63,4	20,2		19,3	44,4		44,1
Jami	2495,1	1359,6	514,8	3340,1	396,4		425,5	2098,7		2914,6

Ushbu jadval ma’lumotlaridan (asosiy fondlarning balansidan) foydalanib, asosiy fondlarning takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblash tartibini bo‘rib chiqamiz.
Asosiy fondlarning mutloq o‘sishi yil oxirida yil boshiga nisbatan 845 mln. so‘m ni tashkil qilgan:
3340,1 – 2495,1 = + 845 mln.so‘m
1.Asosiy fondlarning o‘sish koeffitsiyenti:



Demak, o‘sish koeffitsiyenti 133,9% ni tashkil qilgan.
2. Asosiy fondlarning qo‘shimcha o‘sish koeffitsiyenti. Bu ko‘rsatkich ikki xil usul bilan aniqlanadi:


1)
2)
Demak, asosiy fondlar hajmi yil oxirida yil boshiga nisbatan 3,9 ga oshgan.
3. Asosiy fondlarning eskirish koeffitsiyenti:
Yil boshida:
_{Yil oxirida:}


Birlashma bo‘yicha asosiy fondlarning eskirish darajasi 3,2 foizga kamaygan, demak fondlar ahvoli yaxshilangan, yaroqlilik darajasi oshgan.
4. Asosiy fondlarning yaroqlilik koeffitsiyenti:
Yil boshida:



Yil oxirida:

Asosiy fondlarning yaroqlilik darajasi yil oxirida yil boshiga nisbatan 3,2 foizga oshgan.
5. Asosiy fondlar safini to‘ldirish koeffitsienti:



Demak, asosiy fondlar safi har xil yo‘llar bilan 40,7 foizga kengaytirilgan.
6. Asosiy fondlarni hisobdan chiqarish koeffitsienti:





Yil davrida har xil yo‘llar bilan xo‘jalik hisobidan chiqib ketgan fondlar hajmi 20,6 foizni tashkil qiladi.


3. Masalalar
1- masala. Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan.

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m					Eskirishi, mln.so‘m			Qoldiq qiymati, mln. so‘m
	Yil boshiga qoldiq	Kirim	Chiqim	Yil oxiriga qoldiq	Yil boshiga		Yil oxiriga	Yil boshiga		Yil oxiriga
1.Bino. Inshoot, uzatish moslamasi	717,4	239,6	24,3		229,0		265,0
2.Mashina va jihozlar	265,0	49,8	32,3		119,8		112,0
3.Transport vositalari	74,4	51,3	2,5		27,4		29,2
4.Boshqa asosiy fondlar	65,6	1,4	2,8		20,2		19,3
Jami

2- masala. Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan.

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m				Eskirishi, mln.so‘m		Qoldiq qiymati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	Kirim	Chiqim	Yil oxiriga qoldiq	Yil boshiga	Yil oxiriga	Yil boshiga	Yil oxiriga
1.Bino,inshoot, uzatish moslamasi	747,4	229,6	23,3		229,0	265,0
2.Mashina va jihozlar	235,0	49,8	32,3		119,8	112,0
3.Transport vositalari	73,4	51,3	2,5		27,4	29,2
4.Boshqa asosiy fondlar	44,6	1,4	2,8		20,2	19,3
Jami