2-mavzu. Kimyoviy texnologiyada energiyani tejashning nazariy asoslari va usullari. Reja: Termodinamika qonun va usullaridan samarali foydalanish

IERdan qayta foydalanishda 4 ta asosiy yo‘nalish bor.

• IERdan qayta foydalanishda 4 ta asosiy yo‘nalish bor.
• 1. IERlarning yoqilg‘i turi to‘g‘ridan to‘g‘ri yoqilg‘i sifatida ishlatiladi.
• 2. Issiqlik beruvchi IERlarning issiqligidan qayta foydalanish.
• 3. IERlaridan qayta foydalanish qurilmasida IERlar xisobiga elektr va mexanik energiyani xosil qilib kuch sifatida foydalanish.
• 4. Qayta foydalanuvchi IERlarda IERlar xisobiga issiqlik, mexanik va elektr energiyasini kombinatsiyalab, energiya xosil qilish maqsadida foydalanish.

Agarda rasm 1-1 ko‘rsatilgan sxemada bug‘lanish emas, endotermik kimyoviy reaksiya borayotgan bo‘lsa, u xolda Qx keltirilgan issiklik qismi kimyoviy reaksiyani borishi uchun sarflanadi, kolgan issiklik Q2 ikkilamchi energetik resurslar sifatida isigan reaksiya maxsulotlari bilan olib ketiladi. U xolda ikkilamchi issiqlik miqdori (1.3) ga teng buladi. (1.3) tenglamasini taxlil qilganimizda IERdan to‘la foydalanganimizda shunday ta’surot tugiladiki, energetik sarfietlarni Q1-dan Q1-Q2 gacha kamaytirilishi va shunga mos ravishda keltiriladigan issik uchun yokilgi sarfini kamaytirish mumkin. Bu xulosa, umuman notugri ekanligini pastda kursatamiz, chunki bu energetik okimlarning–sifati turlichadir. Energetik balansga ko‘ra tejash kamrok bo‘ladi. Shuning uchun oddiy xolatda xam energetik balans energiya – «sifat», «qimmat»lar bilan xarakterlanuvchi boshqa ma’lumot bilan to‘ldirilgan bo‘lishi kerak. Bunday ma’lumotni termodinamikaning ikkinchi qonunidan olish mumkin.

• Agarda rasm 1-1 ko‘rsatilgan sxemada bug‘lanish emas, endotermik kimyoviy reaksiya borayotgan bo‘lsa, u xolda Qx keltirilgan issiklik qismi kimyoviy reaksiyani borishi uchun sarflanadi, kolgan issiklik Q2 ikkilamchi energetik resurslar sifatida isigan reaksiya maxsulotlari bilan olib ketiladi. U xolda ikkilamchi issiqlik miqdori (1.3) ga teng buladi. (1.3) tenglamasini taxlil qilganimizda IERdan to‘la foydalanganimizda shunday ta’surot tugiladiki, energetik sarfietlarni Q1-dan Q1-Q2 gacha kamaytirilishi va shunga mos ravishda keltiriladigan issik uchun yokilgi sarfini kamaytirish mumkin. Bu xulosa, umuman notugri ekanligini pastda kursatamiz, chunki bu energetik okimlarning–sifati turlichadir. Energetik balansga ko‘ra tejash kamrok bo‘ladi. Shuning uchun oddiy xolatda xam energetik balans energiya – «sifat», «qimmat»lar bilan xarakterlanuvchi boshqa ma’lumot bilan to‘ldirilgan bo‘lishi kerak. Bunday ma’lumotni termodinamikaning ikkinchi qonunidan olish mumkin.