2-mavzu: Buxgalteriya hisobi fanining predmeti va metodi reja: Buxgalteriya hisobi fanining predmeti va ob’ektlari

Majburiyat

Majburiyatning asosiy tavsifi bo‘lib xo‘jalik yurituvchi sub’ekt boshqa yuridik va jismoniy shaxslar oldida joriy mas’uliyatli ekanligi hisoblanadi.

Majburiyatlar ustavning yoki shartnomaning talablari natijasi sifatida kuchga kirishi mumkin.

Majburiyatlar

Joriy majburiyatlar

Uzoq muddatli majburiyatlar

Xo‘jalik jarayonda qatnashish muddatiga ko‘ra

Majburiyatlar

mol yetkazib beruvchilar oldidagi

ijtimoiy sug‘urta tashkilotlari oldidagi

mehnat haqi yuzasidan xodimlar oldidagi qarz va x.k.

budjet oldidagi

bank oldidagikreditlar

  boyicha qarz lar

Kapital (xususiy)

sub’ektning majburiyatlarni chegirib tashlagandan keyingi aktivlaridir.

Buni quyidagi kapital tenglamasida ifodalash mumkin:

•  

Kapital = Aktiv – Majburiyat

O‘zbekiston Respublikasining Qonuni Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida (yangi tahriri) Toshkent sh.,2016 yil 13 aprel,O‘RQ-404-son

Xususiy kapital tarkibi:

-Ustav fondi (ustav kapitali)

-Qo‘shilgan kapital

- Zaxira kapital

-Taqsimlanmagan foyda

O‘zbekiston Respublikasining Qonuni Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida

Qo‘shilgan kapital aksiyalarni nominal qiymatidan baland narxlarda dastlabki sotishdan olinadigan emissiya daromadini, shuningdek ekvivalenti chet el valyutasida ifodalangan ustav fondini (ustav kapitalini) shakllantirish jarayonida yuzaga keladigan kurs farqini aks ettiradi.

O‘zbekiston Respublikasining Qonuni Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida

Zaxira (Rezerv) kapitali uzoq muddatli aktivlarni qayta baholashda hosil bo‘ladigan inflyatsiya zaxiralarini, qonun hujjatlarida va ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan miqdorlarda sof foydadan ajratmalarni, shuningdek tekinga olingan mol-mulkning qiymatini aks ettiradi. U kelgusida muayyan xarajatlarga yo‘naltirilishi mumkin bo‘lgan xususiy kapitalning bir qismidir;

O‘zbekiston Respublikasining Qonuni Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida

Taqsimlanmagan foyda foydaning jamg‘arilayotganligini ifodalaydi va mulkdorlarning qaroriga binoan ustav fondiga (ustav kapitaliga) qo‘shilishi mumkin

Koxona xo‘jalik faoliyatini tashkil etuvchi ob’ektlar

Koxona xo‘jalik faoliyatini tashkil etuvchi ob’ektlar

Uzoq muddatli aktivlar

Xususiy kapital

Joriy aktivlar

Majburiyatlar

Daromadlar

- hisobot davrida aktivlarning ko‘payishi yoxud majburiyatlarning kamayishidir.

Yalpi daromad xo‘jalik yurituvchi sub’ektning asosiy va asosiy bo‘lmagan faoliyatidan olingan daromadlarini o‘z ichiga oladi.

Asosiy faoliyatdan daromad mahsulot, ishlar, xizmatlar, tovar-moddiy zaxiralar, boshqa aktivlarni realizatsiyasidan olinadi

Xarajatlar

• hisobot davrida aktivlarning kamayishi yoxud majburiyatlarning ko‘payishidir.
• Xarajatlar atamasi mulkni boshqarish, ishlab chiqarish, mahsulotlarni sotish, ishlarni bajarish, xizmatlar ko‘rsatish va zararlar bilan bog‘liq xarajatlarni o‘z ichiga oladi. Ular odatda pul mablag‘lari, moddiy zaxiralar, inshootlar, uskunalar va boshqalar singari aktivlarning chiqishi yoki ulardan foydalanilishi shaklida bo‘ladi.

Moliyaviy natijalar (foyda va zarar)

— xo‘jalik yurituvchi sub’ektning foyda yoki zarar shaklida ifodalangan faoliyatining iqtisodiy yakunidir.

Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt moliyaviy natijalar hisoblash uchun daromadlardan xarajatlar ayiriladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN

RAXMAT!!