192-su'wret. Ulıwma awqatlanıw mákemeleriniń kompozitsiyaviy jaylastırıw sxeması

Bınalardıń qala qurılısındaǵı áhmiyeti
Hár bir basqarıw oray yamasa sanaat orayında o 'nlab, úlken qalalarda bolsa júzlegen basqarıw hám proektlestiriw shólkemleri bar. Óziniń funksiyalarına, áhmiyetine, kópshilik absolyut úlkenligi (qurılıs kólemi, qabatliligi) sıyaqlı unamlı táreplerine kóre bul ımaratlar qala orayınıń arxitekturaviy kórinisin belgileydi. Kólemiy-keńislikdegi kompozitsiyasiga hám shahár strukturasında jaylasıwına qaray basqarıw ımaratlar hám kompleksler maydanda yamasa kóshede dominantlik etiwi, qurılıp atırǵan bınanı formalantiriw, tutaslıqtı, uzaytırılǵan yamasa ashıq qala ortalıǵın payda etiwi, sonıń menen birge, zárúrli planlıq túyindiń oriyentiri bolıp xızmet qiliwi múmkin.
Qalanı payda etiwshi ımaratlar toparı, ádetde, umumshahar markazining qáliplesiwinde qatnasadı ; ulaming ulıwma sıyımlılıqı wálayat shahárlerindegi xızmetkerleriniń ulıwma esapta 5 5 - 6 0 % ga, respublika poytaxtida bolsa 70% ge shekem tuwrı keledi.
Paytaxtlarda hám region (regional) oraylarında húkimet komplekslerin bólek ajralıp turadı. Olar keńislikdegi funksiyaları boyınsha túrli imaratlarda quramalı -sáwlelengenlashmagan simmetrik (Brazilia, Braziliya ) yamasa erkin (Boston, AQSh) kompozitsiyalarni payda etedi. Húkimet maydanında kompozitsion yadro kórinisinde orayǵa o'mashtirilgan hám iri kólemiy plastik sheshimge iye bolǵan húkimet úyi (Boku) yamasa ratusha (Boston) bolıwı múmkin. Basqa jaǵdaylarda bolsa tiykarǵı bolıp, jabıq yamasa ashıq fazoviy maydandı kóriw múmkin (Yerevan, Tashkent).ministrlikler ımaratları tiykarınan húkimet orayına jaqın jaylasadı, umu-qadaǵan alǵanda olar qalanıń tiykarǵı magistrallarida, basqa basqarıw binolari hám zárúrli jámiyetlik mákemeleri imaratları menen birgelikte mujassamlashadi. wálayat orayları hám basqa iri qalalar daǵı tiykarǵı maydanlar ho­kimiyat basqarıwında bolıp kópshilik jaǵdaylarda wálayat hám qala shólkemlerin birlestiradi.
Kishi qalalarda hám kishi xalıq punktlerindegi basqarıw ımaratlar, mákemeler kooperatsiyalanǵan táǵdirde da onsha úlken emes (masalan, rayon hám awıl keńesi, fermer xojalıǵı keńseleri hám baylanıs bólimleri, bank kassaları ).
Zamanagóy basqarıw keńseleri binalardıń qurılısı ushın tómendegilar xarakterli bolıp tabıladı:
- rejeniń maslasıwshılıǵına, yaǵnıy shólkemdiń fimksiyasi hám strukturasi, pán-texnika rawajlanıwınıń tez ózgerip baratırǵanlıǵın inabatqa alıp, ishki ortalıqtı transformaciyalaw múmkinshiligine ıyelewine erisiw kerek;
— imaratlardıń qabatliligini asırıw, ásirese, jańa, qurılıp atırǵan úlken qalalardıń oraylıq rayonlarında kópshilik joqarı dárejede abadanlastirilgan aymaqlardan jáne de aktiv paydalanılıwı kerek;
— bólek obiektler qurılısınan bir pútkil qala ansamblın payda etetuǵın, basqarıw kárxanalar hám jam oat-m a'muriyat komplekslerin qurilisqa o 'tish.
Basqarıw keńseleri ımaratları maydanlarına tómendegiler kiritiliwi kerek: bınaǵa qolaylıq menen keliw hám kirisiw jayları (tiykarǵı hám xizmetker), ko'kalamzor hám avtomobillaming turıw jayları, kishi xalıq jasaw punktleride bolsa garaj hám jawmaları bolǵan xojalıq háwlileri. Qala qurılıs normalari boyınsha 800—1000 adamlıq sıyımlılıqǵa iye bolǵan obiektke 0, 3 —0, 5 ga, kishi eki yamasa úsh qabatlı ımaratlarǵa bolsa 0, 2 —0, 3 ga maydan qabıl qilinadi. Bulardan úlken obiektler ushın maydan normalastırıwtirilmaydi.