1. Suyuqliklar to’g’risida asоsiy tushunchalar

31. bosim olchash asboblari

2.8. Bosim oMchash asboblari

Bosim o‘lchash asboblari ikki guruhga ajratiladi. Ular suyuqlik va mexanik

asboblardir.

I. Suyuqlik asboblari:

a) pezometrlar- idishdagi bosim unga ulangan shisha naychada tekshirilayotgan

suyuqlikning ko‘tarilishiga qarab aniqlanadi (2.7- rasm). Idishdagi bosimning katta yoki

kichikligiga qarab pezometr (shisha naycha) da suvning sathi h„ balandlikka ko‘tariladi.

Tekshirilayotgan A nuqtadagi bosim p aidishdagi erkin sathdagi bosim bilan undagi suv

ustunining bosimi yig‘indisiga teng. Pezometr orqali aniqlanganda u gidrostatikaning

asosiy tenglamasi yordamida quyidagicha aniqlanadi:

Pa = Л+КА+А))- (2-12)

U holda pezometrda suyuqlik erkin sathining balandligi bosim orqali quyidagicha

ifodalanadi:

Л + Л„ = ￡ ^

r

va idishdagi chegirma bosimga to‘g‘ri keladigan suyuqlik ustunining balandligini

ko‘rsatadi. Bunday asboblar 0,5 atm dan yuqori bo‘lmagan kichik chegirma bosimlami

o‘lchashda ishlatiladi. Haqiqatda ham 1 atm ga teng bo‘lgan bosim 10 m suv ustunning

balandligiga teng bo‘lgani uchun yuqori bosimlami o‘lchashda juda uzun shisha

naychalar ishlatishgato‘g‘ri kelgan bo‘lar edi.

b) Suyuqlik U-simon manometrlari - bosim tekshirilayotgan suyuqlik bilan

emas, simob ustuni yordamida oMchanadi (2.8-rasm). Bu holda simobli shisha naycha

idishga U-simon naycha orqali ulanadi. Bunda simobning bosimi o‘lchanayotgan

idishga oqib o‘tishiga U- simon naychadagi qarshilik to‘sqinlik qiladi. U holda A

nuqtadagi bosim idish tomondagi qiymatlar orqali quyidagicha aniqlanadi:

Pa =P + J*i;

Simobli naychadagi qiymatlari orqali esa