1. Milliy hisoblar tizimi haqida tushuncha

Iqtisodiy rivojlanish xususiyatlari
Umumiy xususiyatlar. Evropa Ittifoqi mamlakatlari bir xil iqtisodiyotga ega bo'lgan iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar guruhiga kiradi. Ular dunyo miqyosida aholi jon boshiga YaIM bo'yicha ikkinchi darajadan 44-o'ringa qadar bo'lgan iqtisodiy rivojlanishning ancha yuqori darajasi bilan ajralib turadi. Iqtisodiy rivojlanish darajasiga, iqtisodiyot tuzilishining xususiyatiga, Ittifoq miqyosiga ko'ra, Ittifoq mamlakatlari bir necha guruhlarga bo'linadi.
Mintaqaning asosiy iqtisodiy qudratiga to'rtta yuqori darajada rivojlangan davlatlar - Germaniya, Frantsiya, Italiya va Angliya to'g'ri keladi, ularda aholining 50% dan ortig'i va yalpi ichki mahsulotning 70% to'plangan. Ushbu vakolatlar asosan butun mintaqaning iqtisodiy va ijtimoiy-siyosiy rivojlanishidagi umumiy tendentsiyalarni belgilaydi.
Orqaga | |



So'nggi paytlarda integral ko'rsatkich tobora ko'proq qo'llanilmoqda - inson rivojlanish ko'rsatkichi ... U uchta ko'rsatkichning yig'indisining o'rtacha arifmetikasi sifatida hisoblanadi:
1) odamlarning jismoniy holati va o'rtacha umr ko'rish davomiyligi;
2) odamlarning ma'naviy va intellektual rivojlanishi (ta'lim darajasi);
3) odamlarning moddiy ta'minoti - jon boshiga to'g'ri keladigan daromad.
Rivojlangan mamlakatlarda ushbu ko'rsatkich 1 ga yaqinlashmoqda, minimal ko'rsatkich esa 0,2 ga teng.
Hayot darajasi va sifati ko'rsatkichlari o'zaro bog'liqdir. Ko'rinib turibdiki, agar mamlakatda aholi jon boshiga tushadigan YAIM yuqori bo'lsa, unda yuqori aniqlik bilan biz umr ko'rish davomiyligi (yuqori), o'lim darajasi (past) va hayot sifati bo'yicha «yaxshi» ko'rsatkichlar bo'ladi, deb aytishimiz mumkin. Aksincha, kam daromad ko'rsatkichlari har doim hayotning past sifatini ko'rsatadi.



SSSR qulashidan oldin dunyo hamjamiyati qarama-qarshi ikkita qismga bo'lingan edi: sotsialistik va kapitalistik mamlakatlar. (Ikkinchidan, rivojlanayotgan (asosan rivojlanmagan) davlatlar guruhini o'z ichiga olgan uchinchi mamlakatlar deb nomlanganlar ajralib turdi. Bu bo'linish qarama-qarshilikka ega edi, bu butun dunyo iqtisodiy rivojlanish va ijtimoiy adolatning yuqori bosqichi bo'lib tuyulgan sotsializmga o'tayotgan idealistik g'oya tufayli edi. Sotsializmga feodal va kapitalistik rivojlanishning uzoq va og'riqli yillarini chetlab o'tish orqali erishish mumkin deb ishonilgan va bu bo'linishning maqsadi shu edi.

Hozirda dunyo davlatlarining yagona bo'linmasi mavjud emas.

Ko'pincha mamlakatlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasiga ko'ra bo'linadi. Buning uchun, masalan, aholi daromadlari, sanoat tovarlari bilan ta'minlanish, oziq-ovqat, ta'lim darajasi, umr ko'rish davomiyligi kabi omillar majmuasidan foydalaniladi. Bunday holda, asosiy omil odatda mamlakatning bitta rezidentiga to'g'ri keladigan yalpi ichki (milliy) mahsulotning qiymatidir (ba'zida ular: jon boshiga yoki jon boshiga daromad).