1-mavzu xavfsizlik muammolari. Mikroiqlim sharoiti va uning inson faoliyatiga ta’siri

Sanoat changi va unga qarshi kurash¹⁶

Kelib chiqishi bo‘yicha chang organik (o‘simlik va hayvonot olami), noorganik va aralash bo‘ladi. Chang organizmga nafas yo‘llari orqali tushadi, o‘pkaga o‘tib, ko‘zning shilliq pardalari va teri ustiga o‘tirib qoladi. Changni uzoq vaqt davomida yutish o‘pkaning surunkali xastaligini yuzaga keltiradi. Xastalik pnevmokonioz deb ataladi.

Zarari bo‘yicha chang agressiv (toksik) - qo‘rg‘oshinli, silikatli va noagressiv – ko‘mirli, yog‘och pixli, shakar kukunli, unliga bo‘linadi.

Ko‘rinishiga qarab o‘lchovli (aerozol) va o‘tirgan (aerogel) ga bo‘linadi. Chang zarrachalarining miqdori qanchalik kichik bo‘lsa, shuncha chang xavflidir.

O‘pkaga 1 dan 5 mk gacha xajmidagi chang zarrachalari tushadi. 5-10 mk dan kattalari burun- xalqumga o‘tirib qoladi va yo‘talganda, hamda aksa urganda bo‘linadi. Aloqa korxonalari sexlari, elektrotexnika va radioelektronika sanoati zavodlarida faoliyat davomida kimyoviy moddalar bug‘lari ajralib chiqadi – ular eritma, aralashmalar, kondensatorlar ishlab chiqarishda simob bug‘lari, payvandlashda qo‘rg‘oshin bug‘lari ajraladi. Agar zararli ajralmalar sanitar normalar va me’yorli yo‘l qo‘yiladigan konsentratsiyaga nisbatan sezilarsiz bo‘lsa, unday holda maxsus sog‘lomlashtirish tadbirlaridan foydalanish talab qilinmaydi.

Sezilarli chang ajralmalari bilan ishlab chiqarish binolari uchun havo muhitini sog‘lomlashtirish yuzasidan profilaktika tadbirlarini o‘tkazish zarur:

I. Texnologik jarayonlarni takomillashtirish yoki o‘zgartirish;

II. Ventilyasiya tizimlarini to‘g‘ri loyihalashtirish va ekspluatatsiyasi;

III. Havoni konditsionerlash maxsus tizimi qo‘llanilishi, shuningdek uni ozon bilan to‘yintirish;

IV. Izolyasiya qilingan binolarda zonani changlantiruvchi yoki ajraladigan zararliklarga imkon beruvchi agregatlarning ajralishi;

V. Ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash, distansion boshqaruvning qo‘llaniilishi.

Individual himoya vositalari – respiratorlar, changga qarshi ko‘zoynaklar.

Chang zarrachalari soni va sifati va boshqa aerozollarini aniqlash uchun umuman bino havosini, ayniqsa ishchi hududida (poldan 1 dan 2 metrgacha) va slesar-ta’minlovchining tez-tez bo‘lib turli hududida havoni muntazam tarzda tahlil qilish zarur.